Κυριακή του Πάσχα (Ανάλυση Αποστολικού Αναγνώσματος)

πρωτ. π. Γεωργίου Δορμπαράκη
῾Οἷς (ἀποστόλοις) καί παρέστησεν ἑαυτόν ζῶντα μετά τό παθεῖν αὐτόν ἐν πολλοῖς τεκμηρίοις᾽ (Πρ. ᾽Απ. 1, 3)

α. Πάσχα Κυρίου καί ἀπαρχή καινούργιων ἀναγνωσμάτων στήν ᾽Εκκλησία μας – δηλωτικῶν τῆς νέας πραγματικότητας πού ἔφερε ἡ ᾽Ανάσταση τοῦ Κυρίου στόν κόσμο. Ξεκίνημα τοῦ κατά ᾽Ιωάννην Εὐαγγελίου, ξεκίνημα τῶν Πράξεων τῶν ᾽Αποστόλων. ῞Ο,τι ἀδυνατοῦσαν νά διαβάσουν οἱ κατηχούμενοι καί οἱ πρός τό ἅγιο φώτισμα τοῦ βαπτίσματος εὐτρεπιζόμενοι ἀδελφοί: ἰδίως τό πνευματικό Εὐαγγέλιο τοῦ ἁγίου ᾽Ιωάννη, γίνεται τώρα δυνατό καί κατορθωτό, γιατί βαπτίσθηκαν τήν ἡμέρα τῆς ᾽Αναστάσεως. ῎Εγιναν μέλη Χριστοῦ, χρίσθηκαν μέ τό ἅγιο μύρο τῆς πίστεως, ἀνοίχτηκαν λοιπόν οἱ πνευματικοί ὀφθαλμοί τους γιά νά ἀκοῦνε καί νά κατανοοῦν ὅσο εἶναι δυνατόν τά ὑψιπετῆ λόγια τοῦ εὐαγγελιστῆ τῆς ἀγάπης καί νά βλέπουν νά γίνεται καί δική τους ἐμπειρία ἡ νέα ζωή πού ἔφερε τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ τήν ἡμέρα τῆς Πεντηκοστῆς στούς μαθητές τοῦ Κυρίου καί καταγράφηκε στίς Πράξεις τῶν ᾽Αποστόλων. Στό ἴδιο βιβλίο τῶν Πράξεων ὁ ἅγιος Λουκᾶς θά σημειώσει μεταξύ ἄλλων: ῾Ο Κύριος ἀναστήθηκε ἐκ νεκρῶν, παρέστησε τόν ἑαυτό του ζῶντα μετά τό Πάθος Του καί μάλιστα μέ πολλές ἀποδείξεις.


β. 1. ῾Ο Κύριος λοιπόν ἀναστήθηκε. Μπορεῖ ἡ σύλληψή Του στήν γαστέρα τῆς Παναγίας τήν ἡμέρα τοῦ Εὐαγγελισμοῦ, πολλῷ μᾶλλον ἡ ὑπερφυής Γέννησή Του, νά θεωρεῖται ἡ ἀπαρχή τῆς σωτηρίας τοῦ κόσμου, ὅμως ἐκεῖνο πού ἐπιβεβαίωσε τήν σωτηρία αὐτή καί νοημάτισε κάθε στοιχεῖο τῆς θαυμαστῆς πορείας Του στόν κόσμο ἦταν ἡ ἐκ νεκρῶν ᾽Ανάστασή Του. ῾Η ᾽Ανάσταση δηλαδή τοῦ Κυρίου εἶναι τό γεγονός πού ἀναδεικνύει καί τήν σημασία τῆς Γεννήσεώς Του κι ἐκεῖνο πού σφραγίζει τήν ἀλήθεια ὅτι ῾ὁ Θεός ἔκλινεν οὐρανούς καί κατέβη᾽. Χωρίς τήν ᾽Ανάσταση ἡ πορεία τοῦ Κυρίου θά ἦταν ἡ πορεία ἑνός πολύ σημαντικοῦ ἀνθρώπου, ἑνός μεγάλου Προφήτη, ἀλλά πέραν τούτου οὐδέν. ῾Ο κόσμος θά ἐξακολουθοῦσε νά βρίσκεται μέσα στήν φυλακή τῶν παθῶν καί τῆς ἁμαρτίας του, τῆς κυριαρχίας του ἀπό τόν θάνατο, τῆς ὑποδούλωσής του στόν Πονηρό διάβολο. ᾽Ακόμη καί ἡ Σταύρωσή Του χωρίς τήν ᾽Ανάσταση, ὅπως εὔστοχα ἔχει γραφῆ, θά κατενοεῖτο ὡς μία πράξη πολιτική. Μέ τήν ᾽Ανάστασή Του ὅμως ῾πάντα πεπλήρωται φωτός, οὐρανός τε καί γῆ καί τά καταχθόνια᾽. Τό φῶς τῆς ζωῆς καί ἡ ἀληθινή χαρά ἔγιναν τά κυριαρχικά στοιχεῖα τοῦ κόσμου. ῞Οπως ἀκοῦμε καί ψάλλουμε στόν ἀναστάσιμο κανόνα ῾Θανάτου ἑορτάζομεν νέκρωσιν, ῞Αδου τήν καθαίρεσιν, ἄλλης βιοτῆς τῆς αἰωνίου ἀπαρχήν᾽.

2. Καί δέν πρόκειται γιά γεγονός πού ἀποτελεῖ καρπό τῆς φαντασίας κάποιου ἤ κάποιων ἀνθρώπων - ἀλήθεια, τί ἀνοησία νά θεωρηθῆ ὡς φαντασία ἀπό ὁρισμένους ἡ ᾽Ανάσταση τοῦ Κυρίου, ἡ ὁποία κίνησε καί κινεῖ χιλιάδες ἀνθρώπους στό νά δώσουν καί τήν ζωή τους γι᾽ Αὐτόν - γιατί ἐπί σαράντα ἡμέρες ὁ ἀναστημένος Χριστός ἐμφανιζόταν στούς μαθητές Του, συνέτρωγε μαζί τους, συζητοῦσε μ᾽ αὐτούς, τούς ὁδηγοῦσε στήν βαθύτερη κατανόηση ὅσων τούς εἶχε ἀποκαλύψει. Μέ ἄλλα λόγια ἡ ᾽Ανάστασή Του δέν ἦταν κάποια ἀδιόρατη παρουσία Του, κάποια ἁπλή αἴσθηση ὅτι μπορεῖ καί νά ἔχει ἀναστηθῆ, ἀλλά μία ἐπίμονη καί ῾συστηματική᾽ θά ἔλεγε κανείς ἀπό πλευρᾶς ᾽Εκείνου προσπάθεια νά δοῦν καί νά πεισθοῦν οἱ μαθητές Του – κι ὄχι μόνον οἱ δώδεκα - ὅτι ὄντως νίκησε τόν θάνατο, ὅτι ἡ ζωή κυριεύει, ὅτι ῾Αὐτός ἐστιν ἡ ζωή καί ἡ ᾽Ανάστασις᾽, ὅπως εἶχε ἀποκαλύψει στίς ἀδελφές τοῦ Λαζάρου. ῾Παρέστησεν ἑαυτόν ἐν πολλοῖς τεκμηρίοις᾽. ῎Αν μέ τήν μαρτυρία δύο ἤ τριῶν ἀνθρώπων μπορεῖ νά σταθεῖ ῾πᾶν ρῆμα᾽, πόσο βέβαιη καί στέρεα δέν εἶναι ἡ μαρτυρία πολύ περισσοτέρων ἀνθρώπων, ἀκόμη καί πεντακοσίων ἀδελφῶν κατά τόν ἀπόστολο Παῦλο, καί μάλιστα γιά μεγάλο χρονικό διάστημα! Δέν νομίζουμε ὅτι ὑπάρχουν πολλά ἱστορικά γεγονότα μαρτυρημένα τόσο πολύ καί ἐπιβεβαιωμένα μέ τό αἷμα χιλιάδων ἀνθρώπων, ὅσο ἡ ᾽Ανάσταση τοῦ Κυρίου. Κι ἀκόμη, ὅπως ἔχει εἰπωθῆ: καί χωρίς νά ξέραμε τίποτε ἱστορικά γιά τήν ᾽Ανάσταση θά ἔπρεπε νά τήν ὑπονοήσουμε, ὅταν ἀπό αὐτό τό γεγονός κυρίως (εἴπαμε: ἡ ᾽Ανάσταση νοηματίζει καί τήν Γέννηση) ἡ ἀνθρώπινη ἱστορία χωρίστηκε σέ πρό Χριστοῦ καί μετά Χριστόν.

3. Γιά τήν ᾽Εκκλησία μας ὅμως, ἐκτός ἀπό τήν ἱστορική πραγματικότητα τῆς ᾽Αναστάσεως, τήν ῾ἐν πολλοῖς τεκμηρίοις᾽ βεβαιωμένη ἀπό τίς ἐμφανίσεις τοῦ Κυρίου ἐπί σαράντα ἡμέρες μέχρι τήν ἡμέρα τῆς ᾽Αναλήψεώς Του, ὑπάρχει καί ἡ μετέπειτα ἀδιάκοπη παρουσία Του σέ ὅλη τήν ἐπί γῆς πορεία της. Πόσες φορές δέν ἐμφανίστηκε ὁ Κύριος στούς ἀποστόλους Του γιά νά τούς καθοδηγήσει στά ἱεραποστολικά τους βήματα. Πόσες φορές ἡ ἐμφάνισή Του δέν ὑπῆρξε ἡ πρόκληση καί ἡ πρόσκληση γιά τήν μεταστροφή ἀνθρώπων, σάν τοῦ ἀποστόλου Παύλου γιά παράδειγμα, ὁ ὁποῖος κλήθηκε ἀπό τόν ἀναστημένο ᾽Ιησοῦ καθώς δίωκε τούς χριστιανούς πού εἶχαν καταφύγει στήν Δαμασκό. Πόσες φορές δέν ἔνιωσαν οἱ ἄνθρωποι τήν ῾ἐν ἐτέρᾳ μορφῇ᾽ παρουσία Του ἀπό τό ῾κάψιμο τῆς καρδιᾶς᾽ τους, σάν τούς Λουκᾶ καί Κλεόπα στήν πορεία πρός ᾽Εμμαούς.
῾Ο ἀναστημένος πιά Χριστός βρίσκεται πάντοτε σέ ὅλους τούς αἰῶνες ἀνάμεσά μας, καλώντας μας μ᾽ ἕνα μυστικό τρόπο νά ποῦμε ῾ναί᾽ στήν ἀγάπη Του, νά ἀνταποκριθοῦμε στήν κλήση Του, γιά νά γίνουμε ῞Ενα μαζί Του. ῾Η μόνη προϋπόθεση γιά νά Τόν δοῦμε καί νά βεβαιωθοῦμε κι ἐμεῖς γιά τήν ἀλήθεια τῆς ᾽Αναστάσεώς Του εἶναι νά ἀμφισβητήσουμε τό ἀπόλυτο τῶν δικῶν μας σκέψεων, νά ἀφήσουμε κάποια ρωγμή στίς ἀγκυλώσεις τοῦ ἐγωϊσμοῦ μας. ῞Οπως ὁ ῎Ιδιος τό εἶπε: ῾Πᾶς ὁ ὤν ἐκ τῆς ἀληθείας ἀκούει μου τῆς φωνῆς᾽. ῞Οποιος ἀγαπάει τήν ἀλήθεια ἀκούει τήν φωνή μου. ῾Οπότε στήν περίπτωση αὐτή καί ἡ δική μας ἐμπειρία ἀπό τήν σχέση μας μαζί Του προσμετρᾶται στά ῾πολλά τεκμήρια᾽ τῆς ᾽Αναστάσεώς Του. Δέν ἔχει λιγότερη δύναμη ἡ ὅραση τῆς πίστεως ἀπό τήν φυσική αἴσθηση τῆς ὁράσεως. Καί μᾶλλον θεωρεῖται ἰσχυρότερη ἡ πρώτη ὅραση ἀπό τήν δεύτερη, γιατί ἔχει συνεργοῦσα καί τήν φωνή τῆς καρδιᾶς. Γι᾽ αὐτό καί ὁ Κύριος ἀρνήθηκε τήν ἀναστημένη ἐμφάνισή Του στούς ἐχθρούς τῆς πίστεως. Τί λόγος θά ὑπῆρχε, παρά μόνον ἕνας κοσμικός ἐγωϊσμός, νά ἐμφανισθῆ στούς ἀντιπάλους Του; Νά τούς δείξει ὅτι Αὐτός εἶναι ὁ νικητής κι ὅτι ἦρθε ἡ ὥρα τῆς ῾ρεβάνς᾽; Μποροῦσε νά τό κάνει, ἀλλά δέν θά ἦταν Αὐτός πού φανερώθηκε: ὁ Θεός τῆς ἀγάπης καί τῆς ταπείνωσης. Οἱ ῾ἐχθροί᾽ τοῦ Χριστοῦ εἶναι ἀνά τούς αἰῶνες τά πλανεμένα καί πονεμένα παιδιά Του! Τά περιμένει μέ ὑπομονή γιά νά τά κλείσει κι αὐτά μέσα στά καρφωμένα στόν Σταυρό χέρια Του!

4. ῾Ο εὐαγγελιστής Λουκᾶς ὑπενθυμίζει ὅμως στό ἀνάγνωσμα τῶν Πράξεων καί τό αὐτονόητο: ὁ Κύριος ἀναστήθηκε ῾μετά τό παθεῖν᾽. ῾Η ᾽Ανάσταση ἦλθε μετά τήν Σταυρική θυσία Του, πού σημαίνει ὅτι Σταυρός καί ᾽Ανάσταση συνιστοῦν μία πραγματικότητα μέ δύο ὄψεις. ῾᾽Ιδού γάρ ἦλθε διά τοῦ Σταυροῦ χαρά ἐν ὅλῳ τῷ κόσμῳ᾽. ῞Οποιος θά θελήσει νά ἀπομονώσει τό ἕνα ἀπό τό ἄλλο διαστρέφει καί τά δύο. Τό ἀναφέραμε καί παραπάνω ὡς ἐπισήμανση ἤδη γνωστή: ῾Ο Σταυρός χωρίς τήν ᾽Ανάσταση ἀποτελεῖ πολιτική, ὅπως καί ἡ ᾽Ανάσταση χωρίς τόν Σταυρό ἀποτελεῖ οὐτοπία. ῾Ο Κύριος λοιπόν ἀνασταίνεται ἀπό τούς νεκρούς, συμπαρασύροντας στήν ἀνάσταση καί ὅλο τό ἀνθρώπινο γένος - ἄς θυμηθοῦμε τήν εἰκόνα τῆς εἰς ῞Αδου καθόδου, κατά τήν ὁποία ὁ ἀναστημένος Κύριος πατώντας καί διαλύοντας τό βασίλειο τοῦ θανάτου ἀνασταίνει μαζί Του τούς ἐκπροσώπους μας ᾽Αδάμ καί Εὔα - ἀφοῦ ἔχει περάσει μέσα ἀπό τό καμίνι τῆς ὀδύνης τοῦ Σταυροῦ καί τοῦ θανάτου. ῾Η ᾽Ανάστασή Του σημαίνει τήν κατάργηση τοῦ σώματος τῆς ἁμαρτίας, τήν θανάτωση τοῦ θανάτου, τήν καταπάτηση τοῦ διαβόλου, κι ἀπό τήν ἄποψη αὐτή συνιστᾶ τήν νίκη τῆς ζωῆς, τήν νίκη τῆς ἀγάπης, τήν νίκη τῆς χαρᾶς.

γ. ῾Η ᾽Ανάσταση εἶναι ἡ μεγαλύτερη ἑορτή τῆς χριστιανωσύνης. Εἶναι ῾ἡ ἑορτή ἑορτῶν καί ἡ πανήγυρις τῶν πανηγύρεων᾽. Γιατί ἡ φυλακή τοῦ θανάτου, τῆς ἁμαρτίας, τοῦ διαβόλου γκρεμίστηκε. Μετά τήν ᾽Ανάσταση ζοῦμε τήν ἀτμόσφαιρα τῆς ἐλευθερίας. ᾽Ιδίως ὁ βαπτισμένος καί χρισμένος χριστιανός πού ἔχει γίνει μέλος Χριστοῦ καί ἔχει Αὐτόν παρόντα καί λαλοῦντα στήν καρδιά του σκιρτᾶ ἀπό ἀγαλλίαση, κρατώντας ὅμως τήν προϋπόθεση: τήν μετοχή στόν Σταυρό, δηλαδή τήν ἐνεργοποίηση τῆς ἀγάπης. Εἶναι ἄλλωστε λογικό: ὡς μέλη Χριστοῦ μετέχουμε σέ ὁλόκληρη τήν ζωή ᾽Εκείνου. ᾽Εκλεκτική καί ἀποσπασματική σχέση μας μαζί Του καταλαβαίνουμε ὅτι ὁδηγεῖ σέ αἵρεση, μᾶλλον συνιστᾶ ἤδη αἵρεση.