ΤΟ ΧΑΜΟΓΕΛΟ ...

ΜΕΡΟΠΗ Ν. ΣΠΥΡΟΠΟΥΛΟΥ
Ομότιμη Καθηγήτρια Πανεπιστημίου Αθηνών

Τώρα που τα σχολεία έκλεισαν και οι οικογένειες ετοιμάζονται για διακοπές, νομίζω ότι είναι η πιο κατάλληλη εποχή για να ξαναβρούμε και να καλλιεργήσουμε, με όλες μας τις δυνάμεις, κάτι που νομίζω ότι , όλο και περισσότερο , τείνει να λείψει από τη ζωή μας. Εννοώ το χαμόγελο. Έχει γίνει πια ζητούμενο το να σου απαντήσουν με χαμόγελο αυτοί που τους ρωτάς για μια πληροφορία στο δρόμο , ο κουρασμένος δημόσιος υπάλληλος , ο βιαστικός γιατρός , η αδιάφορη πωλήτρια , ο φορτωμένος με έγνοιες συνάδελφος, ο γείτονας στην ίδια πολυκατοικία .

Τί όμως είναι άραγε το χαμόγελο; Όχι βέβαια μια απλή μυϊκή σύσπαση των αντίστοιχων μυών του προσώπου. Είναι, στην ουσία του, ένα πέρασμα , μια μικρή αλλά δυνατή και κάποτε μαγική γέφυρα , που τη διασχίζουμε εμείς για να πάμε προς τους άλλους , ή την χτίζουμε εμείς για να έρθουν αυτοί προς εμάς .Το χαμόγελο είναι στην πραγματικότητα ένα από τα δώρα του Δημιουργού στον άνθρωπο , αφού μόνο αυτός μπορεί να χαμογελάει και , με αυτή την τόσο σημαντική λειτουργία του προσώπου του , μπορεί να εκδηλώνει άπειρα συναισθήματα , χωρίς λόγια ή , μερικές φορές, συναισθήματα αντίθετα από αυτά που εκφράζει με λόγια. Και αξίζει να επισημανθεί ότι το χαμόγελο διαφέρει από το γέλιο , διότι το γέλιο , σχεδόν πάντα , εκδηλώνει μια αυθόρμητη, έστω και στιγμιαία καλή διάθεση. Το χαμόγελο , όμως , όπως προανέφερα , μπορεί να εκδηλώνει πολλά και διαφορετικά συναισθήματα . Για να το συνειδητοποιήσομε αυτό , αρκεί να θυμηθούμε μερικά μόνο από τα επίθετα που έχουν , κατά καιρούς , χρησιμοποιηθεί για να χαρακτηρίσουν το χαμόγελο . Φωτεινό , εκφραστικό , γλυκό , απαλό , τρυφερό, ενθαρρυντικό, θλιμμένο , κουρασμένο , φοβισμένο , αινιγματικό , παράξενο, πικρό , ειρωνικό , περιφρονητικό , υπεροπτικό , ψεύτικο, σαρδώνειο , πονηρό , και τόσα άλλα .Είναι , λοιπόν , προφανές ότι το χαμόγελο παίζει έναν πολύ σημαντικό ρόλο στη ζωή μας .
Μια σοφή κινέζικη παροιμία λέει πως « Ένα πρόσωπο με ωραίο χαμόγελο , δεν είναι ποτέ άσχημο ». Τι όμως εννοούμε όταν λέμε ωραίο χαμόγελο; Επιφανειακά και μορφολογικά κρίνοντας , θα μπορούσαμε να πούμε ότι ωραίο είναι το χαμόγελο που αποκαλύπτει υγιή , λευκά και καθαρά δόντια , τακτοποιημένα σε μια ομαλή σειρά μέσα στις γνάθους , με ούλα γερά και ροδόχρωμα . Αυτή όμως είναι μία μόνο παράμετρος , όχι η πιο σημαντική , αφού και αυτό το αισθητικώς ικανοποιητικό χαμόγελο μπορεί να γίνει δυσάρεστο στον αποδέκτη του αν είναι «ψεύτικο» , «κοροιδευτικό» ή «φθονερό». Επομένως , η πιο σημαντική προϋπόθεση για ένα αληθινά ω ρ α ί ο χαμόγελο είναι να μην αποτελεί απλώς μια αντανακλαστική μυϊκή σύσπαση , αλλά να είναι α λ η θ ι ν ό .
Να προέρχεται δηλαδή από την καρδιά και να γίνεται η ηλιαχτίδα που φωτίζει ολόκληρο το πρόσωπο , κάνοντας να εξαφανιστούν ακόμα και τα τυχόν μη αρμονικά στοιχεία που υπάρχουν σ’ αυτό.

Να είναι ένα χαμόγελο που αντανακλά την ψυχική ισορροπία του ανθρώπου που γνωρίζει τη χαρά της χριστιανικής πίστης και αγάπης , τη χαρά της μετάνοιας, της καρτερίας και της συγχώρεσης , τη χαρά τέλος της εθελοντικής προσφοράς. Αυτό το χαμόγελο είναι που ομορφαίνει το πρόσωπο και κάνει να λύνονται οι διαφορές και να λιγοστεύουν τα προβλήματα στις ανθρώπινες σχέσεις , αφού τίποτε δεν είναι τόσο αφοπλιστικό όσο ένα ζεστό χαμόγελο . Γι’ αυτό το χαμόγελο έχουν λεχθεί πολλά και έχουν γραφεί άλλα τόσα .

Σταχυολόγησα λοιπόν μερικά από αυτά και τα παραθέτω , με ευγνωμοσύνη στους άγνωστους συνανθρώπους μας που τα πρωτοσκέφτηκαν : ·
«Πολλές φορές ένα χαμόγελο κάνει τη δουλειά πυροσβεστικής αντλίας» ·
«Χαιρετισμός που δεν συνοδεύεται από ένα χαμόγελο είναι μουντός , αφού δεν υπάρχει η λάμψη που φωτίζει τα ενωμένα χέρια» ·
«Άνθρωπος που δεν μπορεί να χαμογελάσει , δεν είναι σοβαρός» ·
«Το χαμόγελό σου είναι το πιο σπουδαίο από όλα όσα φοράς» ·
«Όποιος δεν ξέρει να χαμογελάει , δεν πρέπει να ανοίγει μαγαζί . Η σκυθρωπότητα , αργά ή γρήγορα , θα του το κλείσει» ·
«Η πιο χαμένη μέρα της ζωής σου είναι αυτή που πέρασες χωρίς να χαμογελάσεις και χωρίς να κάνεις κάποιον άλλο να χαμογελάσει» ·
«Τα πρόσωπα που χαμογελούν θυμίζουν άνοιξη» ·

Τέλος , είναι καλό να θυμόμαστε ότι :

«Ένα χαμόγελο δεν στοιχίζει τίποτα κι’ όμως είναι πολύτιμο . Ανακουφίζει τον ταλαιπωρημένο, παρηγορεί τον λυπημένο , ενθαρρύνει τον απογοητευμένο και σκορπίζει τη γλυκειά γαλήνη στο σπίτι . Κρατάει μόνο μια στιγμή, όμως η ανάμνησή του μπορεί να είναι αιώνια . Κι’ όμως δεν αγοράζεται, δεν δανείζεται , δεν κλέβεται. Γιατί δεν έχει αξία παρά μόνο όταν προσφέρεται. Κι’ αν στη ζωή σας συναντήσετε ανθρώπους που δεν σας προσφέρουν το χαμόγελο που αξίζετε, φανείτε γενναιόδωροι και χαρίστε τους εσείς το δικό σας.

Γιατί κανείς, μα κανείς δεν έχει τόση ανάγκη από ένα χαμόγελο, όσο αυτός που δεν μπορεί να το δώσει στους άλλους». Εύχομαι λοιπόν σε όλες τις οικογένειες που αρχίζουν τις διακοπές τους, να είναι αυτές οι διακοπές ευλογημένες, και να βρουν τις πολλές και κατάλληλες ευκαιρίες για ωραίες ασχολίες και ανθρώπινες προσφορές, ώστε να δείξουν την αξία του χαμόγελου στα παιδιά τους, χαρίζοντας αλλά και εισπράττοντας άπειρα γλυκά χαμόγελα.

Καλό καλοκαίρι !