5 Ιουνίου: Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος

Η 5η Ιουνίου , ημέρα αφιερωμένη, απο τον ΟΗΕ στην Προστασία του Περιβάλλοντος, βρίσκει και πάλι τον πλανήτη μας φορτωμένο με τα πολλά και ποικίλα περιβαλλοντικά του προβλήματα.

• Η μόλυνση-ρύπανση του εδάφους, των υδάτων και του αέρα.
• Το φαινόμενο του θερμοκηπίου και οι συνέπειές του στην αλλαγή των κλιματολογικών συνθηκών σε διάφορες περιοχές του πλανήτη μας.
• Η τρύπα του όζοντος.
• Η κακή ποιότητα του νερού, η λειψυδρία που μαστίζει περίπου δύο δισεκατομμύρια κατοίκους του πλανήτη μας, αλλά και οι πλημμύρες.
• Η υποβάθμιση, διάβρωση και ερήμωση των εδαφών.
• Η εξαφάνιση ζωικών και φυτικών οικοσυστημάτων.
• Η όξινη βροχή και η πυρηνική απειλή ιδιαιτέρως δε μετα το πρόσφατο ατύχημα στον πυρηνικό αντιδραστήρα στη Φουκοσίμα. 
• Η δραματική μείωση των ενεργειακών πόρων.
• Η εισβολή των γενετικά τροποποιημένων οργανισμών στη διατροφική μας αλυσίδα.

Όλ’ αυτά είναι μερικά απο τα συσσωρευόμενα και διογκούμενα περιβαλλοντικά προβλήματα του πλανήτη μας. Αντιλαμβάνεται κάθε σκεπτόμενος και προβληματιζόμενος άνθρωπος ότι τα προβλήματα αυτά δεν δημιουργήθηκαν απο τη μια στιγμή στην άλλη.
Είναι αποτελέσματα της ανθρώπινης δραστηριότητας και προϊόντα μιας ανεξέλεγκτης, αλόγιστης και με σκοπό το κέρδος τεχνολογικής και βιομηχανικής ανάπτυξης. «Οταν τον 18ο αιώνα οι άνθρωποι πίστεψαν ότι με την τεχνολογική επανάσταση θα έλυναν όλα τους τα προβλήματα, εγκατέλειψαν την πίστη ότι είμαστε δημιουργήματα του Θεού, έγινε μια στροφή στον φιλοσοφικό υλισμό και η ανθρωπότητα ανακάλυψε μια νέα πίστη. Την τεχνολογία...» Υποστηρίζει ο καθηγητής Ράινχολντ Κίκουτ, πρωτοπόρος σε ευρωπαϊκή και παγκόσμια κλιμακα στον τομέα της οικολογικής τεχνολογίας. Ο ίδιος συμπληρώνει: «...Η τεχνολογική επανάσταση ήταν μιά ανάγκη και η εξέλιξη του πολιτισμού έχει να κάνει με την εξέλιξη της τεχνολογίας. Φτάσαμε όμως στο σημείο ν΄ απειλείται ο πολιτισμός μας, να καταστρέφεται η γη. Η τεχνολογία απο ελευθερώτρια έγινε δυνάστης...»
Στη διάρκεια των τελευταίων 20 χρόνων έχουν πραγματοποιηθεί αλλεπάλληλες παγκόσμιες διασκέψεις για θέματα προστασίας του περιβάλλοντος, βιώσιμης ανάπτυξης, για τις κλιματικές αλλαγές κ.α., χωρίς όμως ουσιαστικά αποτελέσματα.
Ενδεικτικά αναφέρουμε:

Στην πρώτη Διάσκεψη για τη Γη, η οποία πραγματοποιήθηκε το 1992, στο Ρίο Ντε Τζανέϊρο, το όραμα του προέδρου της Διάσκεψης, Καναδού διπλωμάτη και επιχειρηματία Μορίς Στρόγκ ήταν να συγκεντρώσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων όλους τους «μετόχους», τις κυβερνήσεις, τα λόμπι αλλά και τις πολυεθνικές. Στη Διάσκεψη υπήρξε ευρεία συμμετοχή, εξασφαλίστηκαν μεγάλα ποσά υπο μορφή χορηγιών, αλλά οι χορηγίες είχαν και το τίμημά τους. Οι εταιρείες εμφανίστηκαν στη Διάσκεψη εξ αρχής με όρους να σεβαστούν τις εκκλήσεις των οικολόγων μέσω μη δεσμευτικών διαδικασιών και συνεργασιών με τις μη κυβερνητικές οργανώσεις και τις κυβερνήσεις. Με άλλα λόγια η προοπτική μιας απευθείας ρύθμισης των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων προς όφελος του περιβάλλοντος απορρίφθηκε απο την πρώτη στιγμή.
Στις 13 Νοεμβρίου 2000 και στο πλαίσιο της Διεθνούς Διάσκεψης για τις κλιματικές αλλαγές, εκπρόσωποι περίπου 170 χωρών συναντήθηκαν υπο την αιγίδα του ΟΗΕ στη Χάγη, σε μια προσπάθεια να καταπολεμηθεί το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Μολονότι είχαν προηγηθεί οι διασκέψεις στο Κιότο το 1997 και στη Βόννη το 1999, οι πολιτικοί εκπρόσωποι των ανεπτυγμένων βιομηχανικά χωρών απέτυχαν για ακόμα μία φορά να συμφωνήσουν σε συγκεκριμένα μέτρα για τον περιορισμό της εκπομπής των έξι αερίων που εν μέρει τουλάχιστον ευθύνονται για την παρατηρούμενη υπερθέρμανση του πλανήτη. Η μέση θερμοκρασία της Γης έχει αυξηθεί κατά περίπου 0,5οC τα τελευταία 100 χρόνια και ο ανησυχητικά υψηλός ρυθμός αύξησης είναι ο μεγαλύτερος από το τέλος της τελευταίας παγετώδους περιόδου. Μολονότι πολλοί φυσικοί παράγοντες συντελούν στην υπερθέρμανση του πλανήτη, οι περισσότεροι επιστήμονες συμφωνούν ότι ο κύριος υπαίτιος είναι το λεγόμενο φαινόμενο του θερμοκηπίου, το οποίο οφείλεται στη συγκέντρωση αέριων ρύπων στην ατμόσφαιρα, που «μονώνουν» θερμικά τον πλανήτη και εμποδίζουν την ηλιακή ακτινοβολία να διαφύγει στο Διάστημα. Το Διακυβερνητικό Σώμα για τις Κλιματικές Αλλαγές του ΟΗΕ εξέτασε διάφορα πιθανά σενάρια για την πορεία των εκπομπών των ρύπων και, σύμφωνα με σχετική έκθεσή του, η μέση θερμοκρασία της Γης αναμένεται να αυξηθεί κατά 1,5 - 6οC τα επόμενα 100 χρόνια, με καταστροφικές συνέπειες για το περιβάλλον και τις ανθρώπινες κοινωνίες.
Η Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος μας βρίσκει αντιμέτωπους και με μια ακόμη συνέπεια της εξέλιξης της επιστήμης και της τεχνολογίας, τους γενετικά τροποποιημένους οργανισμούς. Τα γενετικά τροποποιημένα προϊόντα ( ή μεταλλαγμένα, όπως είναι ευρύτερα γνωστά ), έχουν εισβάλλει κυριολεκτικά στην διατροφική μας αλυσίδα και στο φυσικό μας περιβάλλον για περισσότερο απο δέκα χρόνια. Δεν λείπουν όμως όλ’ αυτά τα χρόνια και οι υποψίες αλλά και οι επιφυλάξεις για αρνητικές επιπτώσεις των προϊόντων αυτών στην υγεία και το φυσικό περιβάλλον. Η γενετική μηχανική δίνει τη δυνατότητα, παρεμβαίνοντας στο DNA, κατασκευής νέων φυτών, ζώων και μικρο-οργανισμών που δεν μπορούν να προκύψουν μέσα από κάποια φυσική διαδικασία αναπαραγωγής. Οι γνώσεις όμως που έχουμε μέχρι σήμερα για τη συμπεριφορά τους αλλά και τις επιπτώσεις τους στο φυσικό περιβάλλον και την υγεία είναι ελάχιστες. Με απλά λόγια λοιπόν, εν αγνοία μας, συμμετέχουμε στο μεγαλύτερο πείραμα που έγινε ποτέ στον πλανήτη. Οι γενετικά τροποποιημένοι οργανισμοί μπορούν να διασταυρωθούν με φυσικούς οργανισμούς και να αναπαραχθούν, να μεταναστεύσουν και να μεταφερθούν, με απρόβλεπτες και ανεξέλεγκτες συνέπειες. Η απελευθέρωση των Γ.Τ. οργανισμών στο περιβάλλον είναι μια μη αντιστρεπτή διαδικασία, δηλαδή δεν υπάρχει τρόπος να τους "αποσύρουμε" όταν διαπιστώσουμε τις όποιες αρνητικές επιπτώσεις τους. Η γενετική ρύπανση αποτελεί ίσως τη μεγαλύτερη απειλή σήμερα για το φυσικό περιβάλλον και τη βιοποικιλλότητα. Ανησυχίες για την απελευθέρωση των γενετικά τροποποιημένων οργανισμών στο περιβάλλον και τις πιθανές αρνητικές επιπτώσεις απο τη χρήση τους στα τρόφιμα έχουν εκφραστεί και εκφράζονται απο εκατομμύρια πολίτες, επιστήμονες και οργανώσεις σε όλο τον κόσμο. Παρ’ όλ’ αυτά οι πολυεθνικές που παράγουν Γ.Τ.Π. πιέζουν για τη μαζική απελευθέρωση των προϊόντων τους και τη χρήση στην τροφική αλυσίδα. Οι εταιρίες αλλά και οι κυβερνήσεις που προωθούν τα Γ.Τ.Π. επιδιώκουν να σταματήσουν κάθε προσπάθεια για τον περιορισμό των προϊόντων τους και για τη δημιουργία νομοθεσίας που θα ελέγχει τους Γ.Τ. οργανισμούς και θα δίνει τη δυνατότητα τόσο στους καταναλωτές όσο και στους αγρότες να επιλέξουν. Η συντριπτική πλειοψηφία όμως των καταναλωτών καθώς και αγρότες σε όλο τον κόσμο είναι εντελώς αντίθετοι στην απελευθέρωση Γ.Τ. οργανισμών στο περιβάλλον και στη χρήση τους στα τρόφιμα.
Από το 1996, που ξεκίνησαν οι πρώτες µαζικές καλλιέργειες Γ.Τ. οργανισµών στις ΗΠΑ, µέχρι σήµερα, οι Ευρωπαίοι καταναλωτές επιµένουν να δηλώνουν την αντίθεσή τους στα Γ.Τ. προϊόντα. Το αίτηµα των καταναλωτών εισακούστηκε από τις βιοµηχανίες τροφίµων και από τις αλυσίδες καταστηµάτων τροφίµων, οι οποίες µε τη σειρά τους δηλώνουν ότι αποφεύγουν τα Γ.Τ. συστατικά στα προϊόντα τους. Η νέα Ευρωπαϊκή νοµοθεσία για τη σήµανση και την ιχνηλασιµότητα των Γ.Τ. Ο, αποτελεί την πιο αυστηρή νοµοθεσία που υπάρχει αυτή τη στιγµή στον κόσµο. Οι νέοι Κανονισµοί, οι οποίοι τέθησαν σε εφαρµογή στις 18 Απριλίου 2004, και ισχύουν και στη χώρα μας, αναμένεται να επηρεάσουν σημαντικά την παρούσα αλλά και τη µελλοντική πορεία της αγοράς των Γ.Τ.Π. όπως καλλιέργειες φυτών, λαχανικών, φρούτων αλλά και τρόφιµα και ζωοτροφές που προέρχονται από µεταλλαγµένους οργανισµούς. Κυρίως όμως την πορεία καλλιέργειας, προώθησης και αγοράς Γ.Τ.Π. θα την επηρεάσει η στάση των ευαισθητοποιημένων, καλά πληροφορημένων και ανησυχούντων πολιτών. Ο άνθρωπος της εποχής μας απο τη μιά βομβαρδίζεται καθημερινά με μηνύματα που αφορούν στη μόλυνση του περιβάλλοντος και στις αιτίες που την προκαλούν, και απο την άλλη πολλές φορές νοιώθει αδύναμος να αντιδράσει, απροστάτευτος, νοιώθει ότι παρά τις προσπάθειες που γίνονται σε εθνικό αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο για την Προστασία του Περιβάλλοντος, τα περιβαλλοντικά προβλήματα όχι μόνο παραμένουν, όχι μόνο δεν περιορίζονται αντίθετα επαυξάνονται. Μήπως τελικά και η Προστασία του Περιβάλλοντος πρέπει ν’ αποτελέσει προσωπική μέριμνα του καθενός μας; Μήπως έχει δίκιο ο καθηγητής Κίρκουτ όταν υποστηρίζει ότι: «...Είναι οξύμωρο, αλλά απο τη μια αισθάνομαι ότι πρέπει να βιαστούμε και απο την άλλη χρειάζεται υπομονή. Τα προβλήματα του περιβάλλοντος και της ποιότητας ζωής δημιουργήθηκαν με τη συμμετοχή όλων μας και χρειάζονται τον καθένα μας για ν’ αναστραφούν. Πρέπει ο καθένας να κοιτάξει τη δική του καμινάδα, τη δική του εξάτμιση. ...Οταν ακούω παγκόσμια διάσκεψη κορυφής για το κλίμα μου έρχονται γέλια. Με αποφάσεις κορυφής δεν θα λυθεί το πρόβλημα. Δεν θα υπάρξουν τέτοιες αποφάσεις. Εαν δεν αλλάξουμε φιλοσοφία, νοοτροπία, λύση δεν θα υπάρξει» ( Συνέντευξη στην ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ της Κυριακής 19/8/2001 ).
Στήν Ορθόδοξη Πνευματικότητα, αυτή η αλλαγή νοοτροπίας, τρόπου ζωής λέγεται μετάνοια. Γιατί και το πρόβλημα της προστασίας και σωτηρίας του φυσικού περιβάλλοντος είναι πρόβλημα κατ’ εξοχήν πνευματικό, αναφέρεται όχι μόνο στη βιολογική αλλά και στην πνευματική σωτηρία μας απο μια μαζική παραφροσύνη, απο μια βαθύτατη πνευματική και όχι μόνο επιστημονική ανισορροπία, απο μια πορεία που με μαθηματική ακρίβεια οδηγεί προς το βιολογικό τέλος του Κόσμου και του Ανθρώπου μέσα σ’ αυτόν.