Κωνσταντίνος Χολέβας
Πολιτικός Επιστήμων
Το 1453 δεν συνέβη η πτώση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, της Ρωμανίας. Αυτή είχε συμβεί το 1204 κατά την Δ΄ Σταυροφορία. Οι Τούρκοι βρήκαν μία κεφαλή χωρίς σώμα, μία Κωνσταντινούπολη χωρίς ενδοχώρα. Το κτύπημα που κατέφεραν οι Φράγκοι στην Ορθόδοξη Ρωμηοσύνη και η κατανομή των εδαφών της Αυτοκρατορίας άνοιξαν τον δρόμο για τη δεύτερη Άλωση από τον Μωάμεθ τον Πορθητή. Εκείνη τη χρονιά, το 1204, ανιχνεύουμε και τη γέννηση του Νέου Ελληνισμού. Το βυζαντινό κράτος παύει πλέον να είναι πολυεθνικό με ελληνικό πολιτισμό και στη θέση του εμφανίζονται μικρά κράτη αμιγώς ελληνικά,. Η Νίκαια πρωτίστως, αλλά και η Ήπειρος και η Τραπεζούντα είναι τα πρώτα εθνικά κράτη στα Βαλκάνια. Εκφράζουν την ελληνορθόδοξη ελπίδα και γεννούν τη Μεγάλη Ιδέα.
Το μυστικό της επιβιώσεως του Ελληνισμού μετά το 1453 βρίσκεται στην ιδεολογία και στα κείμενα των ανθρώπων που στελέχωσαν το κράτος της μικρασιατικής Νικαίας από το 1204 μέχρι το 1261, όταν αυτό το κράτος έδιωξε τους Λατίνους από την Κωνσταντινούπολη. Το μυστικό αυτό λέγεται : Πίστη στην διαχρονική συνέχεια του Ελληνισμού. Και είναι χρήσιμο να το θυμόμαστε τώρα που διερχόμαστε μία ηθική, πνευματική και οικονομική κρίση. Τώρα που πολλές μικρές αλώσεις απειλούν το έθνος μας με απώλεια ταυτότητος και προσανατολισμού. Από το 1204 μέχρι και τον Κυπριακό Αγώνα του 1955-59 η πίστη στη συνέχεια του Ελληνισμού μάς κρατούσε όρθιους. Περάσαμε αλώσεις, δουλείες, σταυρώσεις, μαρτύρια, αλλάξαμε κατακτητές, αγωνισθήκαμε σε καιρούς πολεμικούς ή ειρηνικούς, προδοθήκαμε από συμμάχους και υπονομευθήκαμε από μισθοφόρους και από φορείς ξενόφερτων ιδεών, αλλά επιβιώσαμε. Γιατί πιστεύαμε στον εαυτό μας, στο παρελθόν μας και στο μέλλον μας.
Ήδη από το 1204 αυτή την πίστη στη συνέχεια του Ελληνισμού εκφράζουν οι Αυτοκράτορες της Νικαίας. Ο Θεόδωρος Λάσκαρις Α΄, ο Ιωάννης Δούκας Βατάτζης, ο Θεόδωρος Λάσκαρις Β΄. Αποτελεί άφθαστο μάθημα αξιοπρεπείας και ιστορίας η απάντηση του Βατάτζη -Θρακιώτη από το Διδυμότειχο- προς τον Πάπα Νικόλαο το 1237.Ο ηγέτης ενός μικρού κράτους του καθημαγμένου Ελληνισμού απαντά προς τον Πλανητάρχη της εποχής, αφού ο Παπικός θρόνος έστρεψε τους Σταυροφόρους προς την Κωνσταντινούπολη αντί για την Ιερουσαλήμ. Γράφει, λοιπόν, ο ελεήμων και ευλαβής Ορθόδοξος Αυτοκράτωρ ότι ο ίδιος και οι υπήκοοί του κατάγονται από το αρχαίο γένος των Ελλήνων «εξ ού η σοφία εξήνθησεν» για όλο τον κόσμο και ότι οι περισσότεροι Βυζαντινοί Αυτοκράτορες ήσαν και αυτοί Έλληνες. Και προσθέτει ότι στους Έλληνες εδόθη η Κωνσταντινούπολη από τον Μέγα Κωνσταντίνο και ότι πιστοί στην ιστορία μας και στις παραδόσεις μας θα αγωνισθούμε για να απελευθερώσουμε την Κωνσταντινούπολη και να την ξανακάνουμε ορθόδοξη και ελληνική.
Αν θέλαμε να κρίνουμε με σημερινά δεδομένα ο Ιωάννης Βατάτζης είναι ο ηγέτης της δυσπραγούσης Ελλάδος και ο Πάπας είναι το Δ.Ν.Τ. Τότε είχαμε ηγέτες που ύψωναν φωνή εθνικής υπερηφανείας προς τους ισχυρούς. Τώρα άραγε έχουμε; Αυτή η πεποίθηση στη συνέχεια του Ελληνισμού έδωσε δύναμη στους προγόνους μας μετά την Άλωση της Πόλης από τους Οθωμανούς. Έστω και αν χρησιμοποιούσαμε εναλλάξ τα εθνικά ονόματα Ρωμηός, Γραικός και Έλληνας ουδέποτε χάσαμε την εθνική μας συνείδηση που ήταν άρρηκτα δεμένη με την Ορθόδοξη Εκκλησία. Η πίστη στη διαχρονικότητα του Γένους διατρανώθηκε μέσα από αναγνώσματα όπως η Φυλλάδα του Μεγαλέξανδρου και η Αχιλλιάς, μέσα από την εμμονή στην Ελληνική γλώσσα , μέσα από την αναπαράσταση Αρχαίων σοφών στόν πρόναο πολλών εκκλησιών, μέσα από ποιήματα και δημοτικά τραγούδια, μέσα από κηρύγματα και ομιλίες λογίων. Η συνέχεια του Ελληνισμού ενέπνευσε τον Ρήγα, τους κλεφταρματολούς, τις διακηρύξεις και τα Συντάγματα του 1821, τον Διονύσιο Σολωμό που καλεί τους Τριακόσιους του Λεωνίδα να σηκωθούν και να έλθουν κοντά μας. Σήμερα που περνούμε μία πολλαπλή κρίση αναμένουμε από τους πνευματικούς ταγούς μας να ξαναμιλήσουν γι’ αυτή τη διαχρονικότητα του Έθνους, να μάς δώσουν διδάγματα από την Αρχαιότητα, το Βυζάντιο, την Φραγκοκρατία και την Τουρκοκρατία, να μας ποτίσουν με το κρασί του ’21 που έλεγε ο Κωστής Παλαμάς. Κι όμως βλέπουμε ορισμένους από αυτούς τους διανοουμένους μας να μάς δηλητηριάζουν με σάπιες πνευματικές τροφές. Αρνούνται τη συνέχεια του Ελληνισμού, χλευάζουν την ελληνορθόδοξη ταυτότητά μας, αφελληνίζουν την παιδεία μας, εισάγουν στρατιές μισθοφόρων από διάφορες χώρες στο όνομα ενός κίβδηλου ανθρωπισμού, αποδομούν την Παιδεία μετατρέποντας τα σχολεία σε κέντρα ταχύρρυθμης εκπαίδευσης Ηλεκτρονικών Υπολογιστών και αφήνοντας τα παιδιά χωρίς πρότυπα, χωρίς αξίες.
Μπορούμε και δικαιούμαστε να βγούμε από την κρίση. Αρκεί να μη ξεχάσουμε το μυστικό των προγόνων μας. Να αντισταθούμε στις ηθικές, πνευματικές και οικονομικές αλώσεις προτάσσοντας τη συνέχεια του Ελληνισμού. Να μετατραπούμε σε μία δυναμική ηθική πλειοψηφία, η οποία με ειρηνικό και δημοκρατικό τρόπο θα βάλει στο περιθώριο τους διανοουμένους της συμφοράς και θα ξανασυνδέσει τις τύχες της Ελλάδας, της Κύπρου και των Αποδήμων με το γάργαρο νερό της διαχρονικής ελληνικότητας, το μόνο που μάς ξεδιψά και μας ξεπλένει. Να βάλουμε στο περιθώριο τις υλιστικές ιδεολογίες που αποχαυνώνουν τους νέους μας μιλώντας τους είτε για τη νομοτέλεια της δικτατορίας του προλεταριάτου είτε για τη νομοτέλεια της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης , η οποία γκρέμισε τα σύνορα για να φέρει τελικά στην Ευρώπη τα προβλήματα των αμερικανικών τραπεζών. Το πνεύμα του Ελληνισμού ήταν πάντα αγωνιστικό και αντιστασιακό. Ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος δεν υπετάγη στους όρους του Μωάμεθ, αλλά έπεσε μαχόμενος. Οι σημερινές μάχες δεν θα δοθούν με σπαθιά, αλλά με ιδέες και ιδανικά. Αρκεί να ξαναπιστέψουμε στη συνέχεια του Ελληνισμού!
- Περιμένουμε τα σχόλια, τις παρατηρήσεις, τις προτάσεις και τα μηνύματά σας
- στη διεύθυνση: syndpeiraia@gmail.com
29 Μαΐ 2010
28 Μαΐ 2010
Γιατί πρέπει σήμερα να θυμόμαστε την Άλωση
Κωνσταντῖνος Χολέβας
Πολιτικός Ἐπιστήμων
Περισσότεροι ἀπό πεντέμιση αἰώνες πέρασαν ἀπό τήν ἀποφράδα ἐκείνη ἡμέρα τῆς 29ης Μαΐου 1453. Τότε πού ἀκούστηκε ἡ κραυγή "Ἑάλω ἡ Πόλις" καί ἡ Βασιλεύουσα, ἡ Πόλη τῶν Ἁγίων, τῶν Αὐτοκρατόρων καί τῶν θρύλων, πέρασε ὑπό τήν κατοχή τοῦ Ὀθωμανοῦ δυνάστη. Ἔτσι ἄρχισε ἡ Τουρκοκρατία. Τό Γένος ἐπεβίωσε, ἀλλά ἡ Κωνσταντινούπολις καί ἡ Ἁγιά Σοφιά παραμένουν σέ ξένα χέρια. Σήμερα τιμοῦμε τούς πεσόντες κατά τήν πολιορκία καί κατά τήν Ἅλωση, διαβάζουμε τούς θρήνους καί τούς θρύλους, συγκινούμεθα καί διδασκόμεθα. Διότι αὐτή εἶναι ἡ ἀξία τῆς ἱστορικῆς μνήμης. Νά ἀποτελεῖ μάθημα ἐς ἀεί γιά τίς νεώτερες καί τίς ἐπερχόμενες γενιές.
1) Πρέπει νά θυμόμαστε τήν Ἅλωση γιά νά ἀποτίουμε ἕνα διαρκῆ καί μεγάλο φόρο τιμῆς στό Βυζαντινό κράτος, τήν Ρωμανία ὅπως τήν ἀναφέρουν τά κείμενα τῆς ἐποχῆς, τό ἐκχριστιανισθέν ρωμαϊκό κράτος τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους , ὅπως τό χαρακτηρίζει ὁ νεώτερος βυζαντινολόγος Διονύσιος Ζακυθηνός. Ἡ Βυζαντινή Αὐτοκρατορία μέ πρωτεύουσα τήν Κωνσταντινούπολη Νέα Ρώμη ἄντεξε ἐπί 11 αἰῶνες. Μετά τήν ἅλωση ἀπό τούς Σταυροφόρους τό 1204 ἡ ἐδαφική της ἔκταση καί τό σφρίγος της περιορίσθηκαν σημαντικά.Παρέμεινε ὅμως καθ' ὅλην τήν διάρκεια τοῦ βίου της τό κράτος στό ὁποῖο πραγματοποιήθηκε ἡ ἐπιτυχής καί δημιουργική συνάντηση Χριστιανισμοῦ καί Ἑλληνισμοῦ. Ἡ Ἑλληνορθόδοξη Παράδοση ὑπῆρξε τό ἀποτέλεσμα αὐτῆς τῆς συναντήσεως καί τό Βυζάντιο τήν διέδωσε μέ εἰρηνικό τρόπο στούς γειτονικούς λαούς. Αὐτήν τήν ἱεραποστολική δράση τῶν Βυζαντινῶν προγόνων μας καταδεικνύουν καί μαρτυροῦν οἱ πολιτισμοί τῶν σημερινῶν λαῶν τῆς Ἀνατολικῆς Εὐρώπης. Ὁ Ρῶσος Πατριάρχης Ἀλέξιος παραδέχθηκε, ὅταν βρέθηκε τό 1992 στήν Ἀθήνα, ὅτι ἡ Ρωσία εἶναι πνευματικό τέκνο τοῦ ἑλληνοχριστιανικοῦ πολιτισμοῦ τοῦ Βυζαντίου. Ὁ Ρουμάνος ἱστορικός καί πολιτικός τοῦ 20οῦ αἰῶνος Νικολάϊ Γιόργκα χαρακτήρισε τήν Μολδοβλαχία μετά τήν Ἅλωση ὡς "τό Βυζάντιο μετά τό Βυζάντιο". Καί τό κυριλλικό ἑλληνογενές ἀλφάβητο πού χρησιμοποιοῦν πολλοί σλαβικοί λαοί ἀποτελεῖ ἔμπρακτη ἐπιβίωση τῆς ἀκτινοβολίας τοῦ Βυζαντινοῦ πολιτισμοῦ. Αὐτόν, λοιπόν, τόν πολιτισμό πρέπει νά διδάσκουμε καί νά διδασκόμαστε ἐμεῖς οἱ σύγχρονοι Ἕλληνες.
2) Πρέπει νά θυμόμαστε τήν Ἅλωση, διότι μέσα ἀπό τίς διηγήσεις τῶν ἱστορικῶν τῆς ἐποχῆς ξετυλίγεται ἡ Ἑλληνική Διάρκεια, ἡ διαχρονική πορεία τῶν ἀξιῶν τοῦ Ἑλληνισμοῦ. Ἡ συγκλονιστική ὁμιλία τοῦ Κωνσταντίνου Παλαιολόγου στίς 28 Μαΐου πρίν ἀπό τήν τελική ἐπίθεση τῶν Ὀθωμανῶν μᾶς διδάσκει γιατί ἀγωνιζόμαστε: Γιά τήν Πίστη, γιά τήν Πατρίδα, γιά τούς συγγενεῖς μας. Προσθέτει καί τόν βασιλέα, διότι ἐκεῖνο ἦταν τό πολίτευμα τῆς ἐποχῆς. Ὅμως τό τρίπτυχο Πίστη, Πατρίδα, συγγενεῖς, πού ἀναφέρει ὁ τελευταῖος Αὐτοκράτορας, μᾶς συνδέει μέ τόν ὅρκο τῶν ἀρχαίων Ἀθηναίων Ἐφήβων καί μέ τόν παιᾶνα τῶν Σαλαμινομάχων, τό "ἴτε παῖδες Ἑλήνων" . καί φθάνει αὐτή ἡ Ἑλληνική Διάρκεια μέχρι τήν προκήρυξη τοῦ Ἀλεξάνδρου Ὑψηλάντη, πού ἔγραφε τόν Φεβρουάριο τοῦ 1821 "Μάχου ὑπέρ Πίστεως καί Πατρίδος" , καί μέχρι τά λόγια τοῦ Κολοκοτρώνη πρός τούς μαθητές τοῦ πρώτου Γυμνασίου τῆς ἐλεύθερης πλέον Ἀθήνας: "Ὅταν πιάσαμε τ' ἄρματα εἴπαμε πρῶτα ὑπέρ Πίστεως καί ὕστερα ὑπέρ Πατρίδος" . Αὐτές εἶναι οἱ διαχρονικές ἀξίες τοῦ Ἑλληνισμοῦ. Αὐτός ὁ ἠθικός δεσμός ἑνώνει τόν Παλιολόγο μέ τούς Σαλαμινομάχους καί μέ τόν Κολοκοτρώνη καί μέ τό 1940. Μαχόμεθα γιά τήν Πίστη, τήν Πατρίδα, τήν Οἰκογένεια. Ὅσο κι ἄν κάποιοι μᾶς χαρακτηρίζουν ....ἀναχρονιστικούς. Τιμῶντας τήν μνήμη τῶν προδρόμων καί τῶν μαρτύρων τῆς Ἑλληνικῆς Διάρκειας ἐμεῖς γι' αὐτά θά συνεχίζουμε νά ἀγωνιζόμαστε!
3) Θυμόμαστε τά γεγονότα τῆς ἐποχῆς πρίν καί γύρω ἀπό τήν Ἅλωση, διότι μᾶς διδάσκουν τήν πολύτιμη συμβολή τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας μας στήν ἐπιβίωση τοῦ Γένους μας. Λίγες δεκαετίες πρό τῆς Ἁλώσεως εἴχαμε μία ἔντονη καί αὐταρχική παρέμβαση τῆς τότε Πολιτείας πρός τήν Ἐκκλησία. Ἡ αὐτοκρατορική ἐξουσία πίστεψε -φεῦ!- ὅτι ἄν ὑπογράψουμε τήν ὑποταγή τῆς Ὀρθοδοξίας στόν Πάπα, θά ἔχουμε μεγάλη βοήθεια ἀπό τήν Δύση κατά τῶν Ὀθωμανῶν. Τό 1438 -39 στήν Φερράρα καί στήν Φλωρεντία σύρθηκαν μέ πιέσεις καί ἐξευτελισμούς οἱ ἐκκλησιαστικοί ἡγέτες στήν ὑπογραφή τῆς ψευδοενώσεως τῶν Ἐκκλησιῶν. Ὁ Μάρκος ὁ Εὐγενικός, Ἐπίσκοπος Ἐφέσου, ἀρνήθηκε νά ὑπογράψει καί ἔσωσε τήν τιμή τῆς Ἐκκλησίας. Προσέξτε: Δέν ἀρνήθηκε νά συζητήσει, διότι ἡ Ὀρθοδοξία δέν ἀρνεῖται τόν διάλογο. Ἀρνεῖται τήν ὑποταγή. Καί ἀπό αὐτούς πού ὑπέγραψαν μία μεγάλη μορφή ἀπέσυρε τήν ὑπογραφή της μόλις ἐπέστεψε στήν Κωνσταντινούπολη. Πρόκειται γιά τόν Γεώργιο Σχολάριο, τόν μετέπειτα Γεννάδιο, πρῶτο Πατριάρχη μετά τήν Ἅλωση. Ὁ λαός ἀκολούθησε τόν Μάρκο καί τόν Σχολάριο. Οἰ ἀνθενωτικοί εἶχαν δίκαιο, διότι παρά τήν ὑπογραφή τῆς ψευδοενώσεως τά καράβια τοῦ Πάπα δέν φάνηκαν ποτέ στήν μαχόμενη Βασιλεύουσα. Ὁ Βρετανός ἱστορικός Στῆβεν Ράνσιμαν στό περισπούδαστο ἔργο του "Ἡ Μεγάλη Ἐκκλησία ἐν Αἰχμαλωσίᾳ" δικαιώνει τούς ἀνθενωτικούς λέγοντας ὅτι διέσωσαν τήν ἑνότητα τῆς Ἐκκλησίας καί μόνον ἔτσι ἐπεβίωσε ὁ Ἑλληνισμός. Καί στό ἄλλο σπουδαῖο ἔργο του, τήν "Ἅλωση τῆς Κωνσταντινουπόλως" διαψεύδει ὅλους τούς ἐπικριτές τῆς Ἐκκλησίας καί τοῦ μοναχισμοῦ τονίζοντας ὅτι στά θαλάσσια τείχη τῆς Βασιλεύουσας ἕναν ἀπό τούς πύργους τόν ὑπερήσπιζαν Ἕλληνες μοναχοί.
4) Θυμόμαστε τήν Ἅλωση, διότι ἡ Ἱστορία μᾶς διδάσκει ὅτι ὅταν οἱ λίγοι ἀποφασίσουν νά ἀντισταθοῦν κατά τῶν πολλῶν, μπορεῖ νά ἡττηθοῦν πρόσκαιρα, ἀλλά τελικά σέ βάθος χρόνου κερδίζουν. Ἡ ἀντίσταση στά τείχη τῆς Βασιλεύουσας τῶν 5000 χιλιάδων Ἑλλήνων καί τῶν 2000 ξένων συμμάχων τους ἔμεινε στίς ψυχές τῶν ὑποδούλων ὡς τίτλος τιμῆς καί δέσμευση γιά νέους ἀγῶνες. Ἡ θυσία τοῦ Κωνσταντίνου Παλιολόγου στή πύλη τοῦ Ρωμανοῦ ἔθεσε τίς βάσεις γιά τό 1821. Τά δεκάδες κινήματα τῶν ὑποδούλων ἐτράφησαν ἀπό τούς θρύλους τοπυ Μαρμαρωμένου Βασιλιᾶ καί τῆς Κόκκινης Μηλιᾶς. Ἄν εἶχαν παραδοθεῖ τήν 29η Μαΐου 1453, δέν θά ὑπῆρχε ἀντίσταση καί Ἐθνεγερσία. Ἡ συνθηκολόγηση θά ἦταν ἀνεξίτηλη ντροπή.Ἐνῷ ἡ ἡρωϊκή ἄμυνα γέννησε τήν ὑπομονή, τήν ἐλπίδα, τήν προσδοκία. Αὐτή τήν ἐλπίδα ἐκφράζει καί ὁ Ποντιακός θρῆνος: "...Ἡ Ρωμανία πέρασεν, ἡ Ρωμανία πάρθεν, Ἡ Ρωμανία κι ἄν πέρασεν ἀνθεῖ καί φέρει κι ἄλλο..." Ἄλλωστε καί ὁ Θ. Κολοκοτρώνης ἔλεγε πρός τούς ξένους συνομιλητές του: "Ὁ βασιλεύς μας συνθήκην δέν ἔκαμε, ἡ φρουρά του πολεμᾶ ἀκόμη καί τά φρούριά του ἀντιστέκονται". Καί ἐξηγοῦσε ὅτι ἀναφερόταν στόν Κωνσταντῖνο Παλαιολόγο, στούς κλεφταρματολούς, στό Σοῦλι καί στήν Μάνη. Οἱ πεσόντες κατά τήν Ἅλωση μᾶς δώρησαν τό δικαίωμα στήν Μεγάλη Ἰδέα. Καί χωρίς Μεγάλες Ἰδέες τά Ἔθνη δέν πᾶνε μπροστά.
5) Ἡ ἀντίσταση τῶν τελευταίων μαχητῶν τῆς Κωνσταντινουπόλεως καί τό "πάντες αὐτοπροαιρέτως ἀποθανοῦμεν καί οὐ φεισόμεθα τῆς ζωῆς ἡμῶν" ἐμπνέει ἔκτοτε τά ΟΧΙ τοῦ Ἑλληνισμοῦ. Τό 1940 κατά τοῦ Μουσσολίνι, τό 1941 κατά τοῦ Χίτλερ, τό 1955 στήν Κύπρο κατά τῆς ἀποικιοκρατίας καί τοῦ ἀφελληνισμοῦ. Σήμερα ὀφείλουμε νά συνεχίζουμε νά ἀντιστεκόμαστε μέ κάθε τρόπο. Οἱ σημερινές ἁλώσεις εἶναι μικρές καί καθημερινές. Ἄρα ὕπουλες καί ἐξίσου ἐπικίνδυνες. Ἡ ὑπονόμευση τῆς γλώσσας μας, ἡ ἄγνοια τῆς ἱστορίας μας, ἡ ξενομανία, οἱ συκοφαντίες κατά τῆς Ἑλληνορθοδόξου Παραδόσεώς μας, οἱ ὑποχωρήσεις ἀπέναντι σέ Τούρκους, Σκοπιανούς καί Ἀλβανούς, ὅλα αὐτά καί πολλά ἄλλα ἀποτελοῦν μικρές ἁλώσεις πού ἀπαιτοῦν γνώση, ἀντίσταση καί μαχητικότητα. Δέν ἀρνούμαστε τήν ἐπικοινωνία καί τήν συνεργασία μέ ἄλλους λαούς καί πολιτισμούς. Ὁ Ἑλληνισμός ποτέ δέν κλείστηκε στό καβοῦκι του. Θά ἀρνηθοῦμε ὅμως τήν ἀφομοίωση, τήν ἀλλοτρίωση, τίς γκρίζες ζῶνες στά ἐδάφη μας, στά πελάγη μας , στήν Ταυτότητά μας καί στίς ταυτότητές μας. Θά ἀγωνισθοῦμε μέ ὅπλα πρωτίστως πνευματικά καί ἠθικά. Καί θά διδασκόμαστε ἀπό τήν Παράδοση καί τό βίωμα τῆς Ἐκκλησίας μας. Ἡ Ἅλωση καί οἱ μετέπειτα ἐξελίξεις μᾶς διδάσκουν ὅτι τελικά ἐπιβιώσαμε μέχρι σήμερα χάρις στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία μας. Διότι ἡ Ὀρθόδοξη Παράδοση εἶναι Σταυροαναστάσιμη. Μᾶς θυμίζει ὅτι μετά τήν κάθε Σταύρωση τοῦ Γένους ἀκολουθεῖ ἡ Ἀνάσταση. Ἀρκεῖ νά τό πιστέψουμε!
Πολιτικός Ἐπιστήμων
1) Πρέπει νά θυμόμαστε τήν Ἅλωση γιά νά ἀποτίουμε ἕνα διαρκῆ καί μεγάλο φόρο τιμῆς στό Βυζαντινό κράτος, τήν Ρωμανία ὅπως τήν ἀναφέρουν τά κείμενα τῆς ἐποχῆς, τό ἐκχριστιανισθέν ρωμαϊκό κράτος τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους , ὅπως τό χαρακτηρίζει ὁ νεώτερος βυζαντινολόγος Διονύσιος Ζακυθηνός. Ἡ Βυζαντινή Αὐτοκρατορία μέ πρωτεύουσα τήν Κωνσταντινούπολη Νέα Ρώμη ἄντεξε ἐπί 11 αἰῶνες. Μετά τήν ἅλωση ἀπό τούς Σταυροφόρους τό 1204 ἡ ἐδαφική της ἔκταση καί τό σφρίγος της περιορίσθηκαν σημαντικά.Παρέμεινε ὅμως καθ' ὅλην τήν διάρκεια τοῦ βίου της τό κράτος στό ὁποῖο πραγματοποιήθηκε ἡ ἐπιτυχής καί δημιουργική συνάντηση Χριστιανισμοῦ καί Ἑλληνισμοῦ. Ἡ Ἑλληνορθόδοξη Παράδοση ὑπῆρξε τό ἀποτέλεσμα αὐτῆς τῆς συναντήσεως καί τό Βυζάντιο τήν διέδωσε μέ εἰρηνικό τρόπο στούς γειτονικούς λαούς. Αὐτήν τήν ἱεραποστολική δράση τῶν Βυζαντινῶν προγόνων μας καταδεικνύουν καί μαρτυροῦν οἱ πολιτισμοί τῶν σημερινῶν λαῶν τῆς Ἀνατολικῆς Εὐρώπης. Ὁ Ρῶσος Πατριάρχης Ἀλέξιος παραδέχθηκε, ὅταν βρέθηκε τό 1992 στήν Ἀθήνα, ὅτι ἡ Ρωσία εἶναι πνευματικό τέκνο τοῦ ἑλληνοχριστιανικοῦ πολιτισμοῦ τοῦ Βυζαντίου. Ὁ Ρουμάνος ἱστορικός καί πολιτικός τοῦ 20οῦ αἰῶνος Νικολάϊ Γιόργκα χαρακτήρισε τήν Μολδοβλαχία μετά τήν Ἅλωση ὡς "τό Βυζάντιο μετά τό Βυζάντιο". Καί τό κυριλλικό ἑλληνογενές ἀλφάβητο πού χρησιμοποιοῦν πολλοί σλαβικοί λαοί ἀποτελεῖ ἔμπρακτη ἐπιβίωση τῆς ἀκτινοβολίας τοῦ Βυζαντινοῦ πολιτισμοῦ. Αὐτόν, λοιπόν, τόν πολιτισμό πρέπει νά διδάσκουμε καί νά διδασκόμαστε ἐμεῖς οἱ σύγχρονοι Ἕλληνες.
3) Θυμόμαστε τά γεγονότα τῆς ἐποχῆς πρίν καί γύρω ἀπό τήν Ἅλωση, διότι μᾶς διδάσκουν τήν πολύτιμη συμβολή τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας μας στήν ἐπιβίωση τοῦ Γένους μας. Λίγες δεκαετίες πρό τῆς Ἁλώσεως εἴχαμε μία ἔντονη καί αὐταρχική παρέμβαση τῆς τότε Πολιτείας πρός τήν Ἐκκλησία. Ἡ αὐτοκρατορική ἐξουσία πίστεψε -φεῦ!- ὅτι ἄν ὑπογράψουμε τήν ὑποταγή τῆς Ὀρθοδοξίας στόν Πάπα, θά ἔχουμε μεγάλη βοήθεια ἀπό τήν Δύση κατά τῶν Ὀθωμανῶν. Τό 1438 -39 στήν Φερράρα καί στήν Φλωρεντία σύρθηκαν μέ πιέσεις καί ἐξευτελισμούς οἱ ἐκκλησιαστικοί ἡγέτες στήν ὑπογραφή τῆς ψευδοενώσεως τῶν Ἐκκλησιῶν. Ὁ Μάρκος ὁ Εὐγενικός, Ἐπίσκοπος Ἐφέσου, ἀρνήθηκε νά ὑπογράψει καί ἔσωσε τήν τιμή τῆς Ἐκκλησίας. Προσέξτε: Δέν ἀρνήθηκε νά συζητήσει, διότι ἡ Ὀρθοδοξία δέν ἀρνεῖται τόν διάλογο. Ἀρνεῖται τήν ὑποταγή. Καί ἀπό αὐτούς πού ὑπέγραψαν μία μεγάλη μορφή ἀπέσυρε τήν ὑπογραφή της μόλις ἐπέστεψε στήν Κωνσταντινούπολη. Πρόκειται γιά τόν Γεώργιο Σχολάριο, τόν μετέπειτα Γεννάδιο, πρῶτο Πατριάρχη μετά τήν Ἅλωση. Ὁ λαός ἀκολούθησε τόν Μάρκο καί τόν Σχολάριο. Οἰ ἀνθενωτικοί εἶχαν δίκαιο, διότι παρά τήν ὑπογραφή τῆς ψευδοενώσεως τά καράβια τοῦ Πάπα δέν φάνηκαν ποτέ στήν μαχόμενη Βασιλεύουσα. Ὁ Βρετανός ἱστορικός Στῆβεν Ράνσιμαν στό περισπούδαστο ἔργο του "Ἡ Μεγάλη Ἐκκλησία ἐν Αἰχμαλωσίᾳ" δικαιώνει τούς ἀνθενωτικούς λέγοντας ὅτι διέσωσαν τήν ἑνότητα τῆς Ἐκκλησίας καί μόνον ἔτσι ἐπεβίωσε ὁ Ἑλληνισμός. Καί στό ἄλλο σπουδαῖο ἔργο του, τήν "Ἅλωση τῆς Κωνσταντινουπόλως" διαψεύδει ὅλους τούς ἐπικριτές τῆς Ἐκκλησίας καί τοῦ μοναχισμοῦ τονίζοντας ὅτι στά θαλάσσια τείχη τῆς Βασιλεύουσας ἕναν ἀπό τούς πύργους τόν ὑπερήσπιζαν Ἕλληνες μοναχοί. 5) Ἡ ἀντίσταση τῶν τελευταίων μαχητῶν τῆς Κωνσταντινουπόλεως καί τό "πάντες αὐτοπροαιρέτως ἀποθανοῦμεν καί οὐ φεισόμεθα τῆς ζωῆς ἡμῶν" ἐμπνέει ἔκτοτε τά ΟΧΙ τοῦ Ἑλληνισμοῦ. Τό 1940 κατά τοῦ Μουσσολίνι, τό 1941 κατά τοῦ Χίτλερ, τό 1955 στήν Κύπρο κατά τῆς ἀποικιοκρατίας καί τοῦ ἀφελληνισμοῦ. Σήμερα ὀφείλουμε νά συνεχίζουμε νά ἀντιστεκόμαστε μέ κάθε τρόπο. Οἱ σημερινές ἁλώσεις εἶναι μικρές καί καθημερινές. Ἄρα ὕπουλες καί ἐξίσου ἐπικίνδυνες. Ἡ ὑπονόμευση τῆς γλώσσας μας, ἡ ἄγνοια τῆς ἱστορίας μας, ἡ ξενομανία, οἱ συκοφαντίες κατά τῆς Ἑλληνορθοδόξου Παραδόσεώς μας, οἱ ὑποχωρήσεις ἀπέναντι σέ Τούρκους, Σκοπιανούς καί Ἀλβανούς, ὅλα αὐτά καί πολλά ἄλλα ἀποτελοῦν μικρές ἁλώσεις πού ἀπαιτοῦν γνώση, ἀντίσταση καί μαχητικότητα. Δέν ἀρνούμαστε τήν ἐπικοινωνία καί τήν συνεργασία μέ ἄλλους λαούς καί πολιτισμούς. Ὁ Ἑλληνισμός ποτέ δέν κλείστηκε στό καβοῦκι του. Θά ἀρνηθοῦμε ὅμως τήν ἀφομοίωση, τήν ἀλλοτρίωση, τίς γκρίζες ζῶνες στά ἐδάφη μας, στά πελάγη μας , στήν Ταυτότητά μας καί στίς ταυτότητές μας. Θά ἀγωνισθοῦμε μέ ὅπλα πρωτίστως πνευματικά καί ἠθικά. Καί θά διδασκόμαστε ἀπό τήν Παράδοση καί τό βίωμα τῆς Ἐκκλησίας μας. Ἡ Ἅλωση καί οἱ μετέπειτα ἐξελίξεις μᾶς διδάσκουν ὅτι τελικά ἐπιβιώσαμε μέχρι σήμερα χάρις στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία μας. Διότι ἡ Ὀρθόδοξη Παράδοση εἶναι Σταυροαναστάσιμη. Μᾶς θυμίζει ὅτι μετά τήν κάθε Σταύρωση τοῦ Γένους ἀκολουθεῖ ἡ Ἀνάσταση. Ἀρκεῖ νά τό πιστέψουμε!
Για την Θράκη, το Αιγαίο και την Κύπρο
26 Μαΐ 2010
"ΑΠΟ ΕΝΑΝ ΚΟΣΜΟ ΣΑΝ ΚΙ ΑΥΤΟΝ ΤΙ ΝΑ ΚΡΑΤΗΣΩ;"
στην εκπομπή TOY ΠΑΡΟΝΤΟΣ ΚΟΣΜΟΥ ΠΑΡΟΙΚΟΙ,
απο την ΠΕΙΡΑΪΚΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ( 91.2 FM και μέσω του Διαδικτύου www.pe912fm.com ),
ο ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΡΑΤΖΟΠΟΥΛΟΣ θα συζητήσει
με τον πρωτοπρεσβ. π. ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗ ΜΟΥΡΤΖΑΝΟ, Φιλολογο, δρα Θεολογίας
με αφορμή το νέο του βιβλίο, των εκδόσεων ΑΡΧΟΝΤΑΡΙΚΙ,
με τίτλο "ΑΠΟ ΕΝΑΝ ΚΟΣΜΟ ΣΑΝ ΚΙ ΑΥΤΟΝ ΤΙ ΝΑ ΚΡΑΤΗΣΩ;"
Μέσα απο τα εξαιρετικά επίκαιρα κείμενα του βιβλίου, γίνεται μια απόπειρα διαλόγου με τους νέους, σ'έναν κόσμο, όπου όλοι κρίνουν, απορρίπτουν ή προσπερνούν, σ'έναν κόσμο, όπου αποστολή μας είναι να κρατήσουμε το ανθρώπινο πρόσωπο και να δείξουμε στο κάθε ανθρώπινο πρόσωπο, Αυτόν που δίνει νόημα και φως στα έργα του.
21 Μαΐ 2010
ΜΙΑ ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΑ ΣΥΝΗΘΙΣΜΕΝΑ...
Τον είδα αιφνίδια μέσα στον τεράστιο θάλαμο με τα 65-70 κρεβάτια μέσα στο πανδαιμόνιο που κάνουν 70 άνθρωποι όταν μαζευόταν και στριμώχνονταν σε ένα μικρό χώρο. Το φως πολύ. Έμπαινε από τα μεγάλα παράθυρα με τα σιδερένια κάγκελα. Ήταν πρωί περίπου 9 ή ώρα, όταν άνοιξε ή βαριά πόρτα, εξωτερική, και ανεβήκαμε ή νέα ομάδα των 1Ο φοιτητών, στο τμήμα αποτοξίνωσης στο Δαφνί. Πρόσωπα εκινούντο αέναα μέσα στο φαρδύ διάδρομο που άφηναν τα κρεβάτια τους. Άνθρωποι από όλα τα μέρη της πατρίδας και από πιο πέρα ακόμη. Με τις χαρακτηριστικές προφορές των Λαρισινών ή των Κρητικών και των νησιωτών. Κοντοί, ψηλοί, μελαχρινοί, άσπροι, αδύνατοι παχείς, πάσχοντες, όλος ό κόσμος αναγκασμένος να συμβιώνει. Και μέσα σε αυτήν την άμπωτη και πλημμυρίδα των ανθρώπων ένας ψηλός ξανθωπός με μαύρα ρούχα και περιλαίμιο λευκό με λίγο υποτυπώδες γένι ξανθό, άρχοντας, ατάραχος, γαλήνιος μέσα σ' αύτη την ταραχή. Κατάλαβα ότι επρόκειτο για ιερέα. Ευτυχώς είπα μέσα μου, ένας καθολικός ιερέας στο τμήμα αποτοξίνωσης. Ευτυχώς που δεν είναι ορθόδοξος. Να ξεφτιλιζόμαστε στους γιατρούς και στους συμφοιτητές μας!!! Ευτυχώς.
Χωριστήκαμε σε δύο ομάδες, βάλαμε τις ιατρικές μας μπλούζες και με τον υπεύθυνο γιατρό προχωρήσαμε στο κρεβάτι του πρώτου ασθενούς. Τον φώναξε ό υπεύθυνος από την παρέα του, ήρθε ένας μικρός μαγκάκος από την Λάρισα ομιλητικός αλλά μαγκάκος. Δεν θυμάμαι τίποτα από το πρώτο αυτό μάθημα ούτε γιατί ήταν μέσα ό ασθενής ούτε τι φάρμακα έπαιρνε απλώς στην ρύμη των λόγων του είπε. Έχουμε και τον παπά να μας βοηθά και περνάμε καλά και ενώ έπρεπε να φύγουμε σε τρεις μήνες επισπεύσαμε το πρόγραμμα χάρις σ' αυτόν και θα φύγω σε 1,5 μήνα.
Τότε με τάραξε ο λογισμός μου ένας καθολικός παπάς με το κουστουμάκι του βοήθησε αυτόν εδώ; Αδύνατον, ένας καθολικός παπάς!!!! Στην πρώτη μας αύτη συνάντηση ουδέν έπραξα παρ' όλο τον φυσικό μου κοινωνικό χαρακτήρα. Έφυγα όταν τελείωσε ό υποχρεωτικός μου χρόνος της παρουσίας. Στη δεύτερη επίσκεψη την επόμενη εβδομάδα πάλι τα ίδια, άλλος ασθενής και νέα αποκάλυψη: Ευτυχώς που έχουμε τον παπά και μας βοηθά ειδικά τα βράδια που μένουμε με τους εαυτούς μας, μας παρηγορεί, μας εμψυχώνει. Είναι δικός μας παπάς, ορθόδοξος! Ένα κρύο ρεύμα με διαπέρασε, γκρεμίστηκαν όλα, ό ευσεβισμός μου δεν μπορούσε να δεχτεί ότι ένας παπάς ορθόδοξος ήταν μέθυσος, είχε ανάγκη αποτοξίνωσης και βρισκόταν πίσω από τα σίδερα με άλλους παρανόμους, μέθυσους και ναρκομανείς. Ούτε καν σε κάποιο ιδιωτικό κέντρο αποτοξίνωσης. Ή ιδέα που είχα για άσπιλη εκκλησία και οφειλόταν στη νεότητα μου ξεθώριασε απότομα. Τον πλησίασα, στεκόταν όρθιος και συνομιλούσε με έναν άλλο ασθενή, που έτρεμαν τα χέρια του. Συνομιλούσε απλά για το τίποτα, ο άλλος τον άκουγε, του έλεγε για τα προβλήματα του, του μιλούσε γρήγορα, ό παπάς άκουγε με μία απέραντη στοργή κοιτάζοντας τον. Είχε πρόσωπο καθαρό, μάτια γαλάζια-θάλασσα, ηλικία 55 χρονών περίπου, χέρια άσπρα δάκτυλα μακριά, τέλος πάντων, όλα πάνω του είχαν κάτι το αρχοντικό. Του απάντησε σιγά με μια προφορά με αγγλική ηχώ. Ήταν ξένος. Παπάς ορθόδοξος ξένος. Μόλις τελείωσε με τον άρρωστο στράφηκε σε μένα και με ρώτησε: «χάου αρ γιου?».
Έμαθα ότι ήταν 'Έλληνας που γεννήθηκε στο εξωτερικό, οι γονείς του είχαν φύγει για την πέρα από τον Ατλαντικό Αμερική. Τον έστελναν όμως οι γονείς του στους παππούδες του στην Κατερίνη, έτσι είχε μάθει καλά ελληνικά και είχε ένα σύνδεσμο με την παράδοση της χώρας μας. Ένιωθα ήδη άνετα σαν να τον γνώριζα από χρόνια, είχαν φύγει όλοι οι ενδοιασμοί μου. Τι θέλετε από μένα με ρώτησε. Θέλω να μάθω γιατί βρίσκεστε σε αυτό το χώρο και θεραπεύεστε, τέλος πάντων να σας γνωρίσω. Έλατε στο δωμάτιό μου. Ναι, μέσα σε αυτό το χάλι υπήρχε ένα μικρό δωματιάκι, στενό δωματιάκι με ένα κρεβάτι, παράθυρο βορινό, τοίχοι πανύψηλοι, 4 μέτρα ύψος, ένα γραφείο, εικόνες ρωσικές, καντήλι, κομποσκοίνι, θυμιατήρι, πετραχήλι, φάρμακα πάνω στο γραφείο και βιβλία. Ήταν ένα μικρό καλογερικό κελί μέσα στη ταραχή 70 τροφίμων του ψυχιατρείου. Εκεί άρχισε ή αποκάλυψη της χάρης του Θεού. Το όνομα Νικόλαος, ορθόδοξος ιερέας της αρχιεπισκοπής της Αμερικής. Καθηγητής του Χάρβαρντ στην έδρα των Παλαμικών σπουδών και ποιμαντικής ψυχολογίας. Καθηγητής στο Χάρβαρντ στο μεγαλύτερο πανεπιστημιακό ίδρυμα της Αμερικής και τώρα τρόφιμος της ψυχιατρικής πτέρυγας του Δαφνίου στο τμήμα αποτοξινώσεως, η διαφορά είναι ιλιγγιώδης. Πάτερ; Πώς φτάσατε εδώ;
Χωριστήκαμε σε δύο ομάδες, βάλαμε τις ιατρικές μας μπλούζες και με τον υπεύθυνο γιατρό προχωρήσαμε στο κρεβάτι του πρώτου ασθενούς. Τον φώναξε ό υπεύθυνος από την παρέα του, ήρθε ένας μικρός μαγκάκος από την Λάρισα ομιλητικός αλλά μαγκάκος. Δεν θυμάμαι τίποτα από το πρώτο αυτό μάθημα ούτε γιατί ήταν μέσα ό ασθενής ούτε τι φάρμακα έπαιρνε απλώς στην ρύμη των λόγων του είπε. Έχουμε και τον παπά να μας βοηθά και περνάμε καλά και ενώ έπρεπε να φύγουμε σε τρεις μήνες επισπεύσαμε το πρόγραμμα χάρις σ' αυτόν και θα φύγω σε 1,5 μήνα.
Τότε με τάραξε ο λογισμός μου ένας καθολικός παπάς με το κουστουμάκι του βοήθησε αυτόν εδώ; Αδύνατον, ένας καθολικός παπάς!!!! Στην πρώτη μας αύτη συνάντηση ουδέν έπραξα παρ' όλο τον φυσικό μου κοινωνικό χαρακτήρα. Έφυγα όταν τελείωσε ό υποχρεωτικός μου χρόνος της παρουσίας. Στη δεύτερη επίσκεψη την επόμενη εβδομάδα πάλι τα ίδια, άλλος ασθενής και νέα αποκάλυψη: Ευτυχώς που έχουμε τον παπά και μας βοηθά ειδικά τα βράδια που μένουμε με τους εαυτούς μας, μας παρηγορεί, μας εμψυχώνει. Είναι δικός μας παπάς, ορθόδοξος! Ένα κρύο ρεύμα με διαπέρασε, γκρεμίστηκαν όλα, ό ευσεβισμός μου δεν μπορούσε να δεχτεί ότι ένας παπάς ορθόδοξος ήταν μέθυσος, είχε ανάγκη αποτοξίνωσης και βρισκόταν πίσω από τα σίδερα με άλλους παρανόμους, μέθυσους και ναρκομανείς. Ούτε καν σε κάποιο ιδιωτικό κέντρο αποτοξίνωσης. Ή ιδέα που είχα για άσπιλη εκκλησία και οφειλόταν στη νεότητα μου ξεθώριασε απότομα. Τον πλησίασα, στεκόταν όρθιος και συνομιλούσε με έναν άλλο ασθενή, που έτρεμαν τα χέρια του. Συνομιλούσε απλά για το τίποτα, ο άλλος τον άκουγε, του έλεγε για τα προβλήματα του, του μιλούσε γρήγορα, ό παπάς άκουγε με μία απέραντη στοργή κοιτάζοντας τον. Είχε πρόσωπο καθαρό, μάτια γαλάζια-θάλασσα, ηλικία 55 χρονών περίπου, χέρια άσπρα δάκτυλα μακριά, τέλος πάντων, όλα πάνω του είχαν κάτι το αρχοντικό. Του απάντησε σιγά με μια προφορά με αγγλική ηχώ. Ήταν ξένος. Παπάς ορθόδοξος ξένος. Μόλις τελείωσε με τον άρρωστο στράφηκε σε μένα και με ρώτησε: «χάου αρ γιου?».
Έμαθα ότι ήταν 'Έλληνας που γεννήθηκε στο εξωτερικό, οι γονείς του είχαν φύγει για την πέρα από τον Ατλαντικό Αμερική. Τον έστελναν όμως οι γονείς του στους παππούδες του στην Κατερίνη, έτσι είχε μάθει καλά ελληνικά και είχε ένα σύνδεσμο με την παράδοση της χώρας μας. Ένιωθα ήδη άνετα σαν να τον γνώριζα από χρόνια, είχαν φύγει όλοι οι ενδοιασμοί μου. Τι θέλετε από μένα με ρώτησε. Θέλω να μάθω γιατί βρίσκεστε σε αυτό το χώρο και θεραπεύεστε, τέλος πάντων να σας γνωρίσω. Έλατε στο δωμάτιό μου. Ναι, μέσα σε αυτό το χάλι υπήρχε ένα μικρό δωματιάκι, στενό δωματιάκι με ένα κρεβάτι, παράθυρο βορινό, τοίχοι πανύψηλοι, 4 μέτρα ύψος, ένα γραφείο, εικόνες ρωσικές, καντήλι, κομποσκοίνι, θυμιατήρι, πετραχήλι, φάρμακα πάνω στο γραφείο και βιβλία. Ήταν ένα μικρό καλογερικό κελί μέσα στη ταραχή 70 τροφίμων του ψυχιατρείου. Εκεί άρχισε ή αποκάλυψη της χάρης του Θεού. Το όνομα Νικόλαος, ορθόδοξος ιερέας της αρχιεπισκοπής της Αμερικής. Καθηγητής του Χάρβαρντ στην έδρα των Παλαμικών σπουδών και ποιμαντικής ψυχολογίας. Καθηγητής στο Χάρβαρντ στο μεγαλύτερο πανεπιστημιακό ίδρυμα της Αμερικής και τώρα τρόφιμος της ψυχιατρικής πτέρυγας του Δαφνίου στο τμήμα αποτοξινώσεως, η διαφορά είναι ιλιγγιώδης. Πάτερ; Πώς φτάσατε εδώ;
Ήμασταν μία παρέα φίλοι που τελειώσαμε τη σχολή του τιμίου Σταυρού στην Βοστόνη. Παντρευτήκαμε, κάναμε παιδιά και γίναμε ιερείς. Ο καλύτερος όλων μας πριν περίπου δέκα χρόνια πέθανε αιφνίδια. Τον κηδεύσαμε και γυρίσαμε στα σπίτια μας. Τότε με κατέλαβε ένα πνεύμα λύπης και από τότε άρχισα να πίνω. Τέλος πάντων σε λίγο καιρό ήμουν εξαρτημένος από το ποτό, εάν δεν έπινα έτρεμα. Δεν μπορούσα να διευθετήσω τα θέματα μου. Στην αρχή το έκρυβα από την γυναίκα μου και τα παιδιά μου, δε μεθούσα αλλά έπινα, ήμουν με ένα ποτήρι στο χέρι. Πειράχτηκε και το ήπαρ μου. Όλο το θέμα ήταν μία πρόκληση για την ιατρική μου γνώση, τίποτα από τα παραπάνω δεν συμβάδιζε με την νηφαλιότητα του ανδρός με την αρχοντιά του και την έλλειψη νευρικότητας. Είχε έρθει η ώρα να φύγουμε. Του ζήτησα να του φέρω κάτι για παρηγοριά του μέσα σε αυτούς τους τοίχους. Ένα βιβλίο του Ρωμανίδη μου λέει, τον είχαμε δάσκαλο τον Ρωμανίδη.
Στη νέα συνάντησή μας την επόμενη εβδομάδα κρατούσα στο χέρι μου το δεμένο βιβλίο του Ρωμανίδη «ΡΩΜΑΙΟΙ Ή ΡΩΜΙΟΙ ΠΑΤΕΡΕΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ». Ανέβηκα τρέχοντας τα σκαλιά να συναντήσω τον Νικόλαό μου τον άρρωστό μου, τον βρήκα στο δωμάτιό του καθισμένο σε μία μικρή πολυθρόνα και στο χέρι του ένα μικρό κομποσκοίνι. Του έδωσα το βιβλίο στα χέρια του. Είχε κόκκινο σκληρό εξώφυλλο, το γύρισε με αγάπη, διάβασε τα κεφάλαια. Χάρηκε σαν μικρό παιδί. Είμαι εδώ πάνω από τρεις μήνες, βγαίνω σπάνια δεν έχω που να πάω, δεν μου έχουν φέρει ένα δώρο. Πόσο χαίρομαι για αυτό που μου έφερες. Αυτός ο άνθρωπος έφερε αέρα ορθοδοξίας, γκρέμισε το σχολαστικισμό της γερμανικής ιδεολογίας, έδειξε τον πλούτο μας! Ό,τι μας έλεγε ό γέρο Ιωσήφ αυτός το έβαλε στα πανεπιστήμια. Ποιός γέρο Ιωσήφ; Ο ησυχαστής, ο παππούς ο σπηλαιώτης. Τον γνώρισα το 1960 όταν πήγαινα στο Άγιο Όρος, στη Νέα Σκήτη, με δεχόταν στο κελάκι του. Μου έμαθε να προσεύχομαι με το κομποσκοίνι ώρες και ώρες, φωτόμορφος, γλυκύς, αυστηρός. Προσοχή έλεγε στο νου, πρώτα προσβολή μετά συζήτηση με τον λογισμό μετά συγκατάθεση! Συγκατάθεση, θάνατος, αρχή αμαρτίας, η αμαρτία δόντι ιοβόλο του θανάτου. Προσοχή όχι συζήτηση με τον λογισμό, νήψη. Αυτά που ο γέροντας τα παρέδωσε εμπειρικά, ο Ρωμανίδης τα κατέγραψε τα στήριξε αγιοπατερικά και τα εξαπέστειλε στα πέρατα της γης, ώστε να έχουμε και εμείς χαρά εκεί στην Αμερική. Όταν έγινα ιερέας με τον πρώτο μου μισθό έστειλα ένα δώρο στον γέροντα Ιωσήφ, του έστειλα ράσα καλογερικά όχι κάτι το ακριβό, τα είχα τυλίξει και σε ένα γκρι χαρτί, έγραψα την διεύθυνση και τα έστειλα. Μετά από πέντε χρόνια τον έπισκέφθηκα στο κελί του, όπως καθόταν είδα πίσω του στο περβάζι το δώρο μου ανέγγιχτο αμέσως σκούρυνε το προσωπό μου. Του λέω: «Γέροντα σου έστειλα ένα δώρο με τα πρώτα μου χρήματα και εσύ ούτε που το άγγιξες!» Μου λέγει: «π. Νικόλαε, παιδί μου δεν μου λείπει τίποτα, έχω τον Χριστό. Δεν μου λείπει τίποτα, το δώρο σου το είδα έσκισα μία άκρη και το είδα. Το άφησα εδώ χρόνια να μου λέγει ο λογισμός άνοιξε το και να τον ξεχνώ αλλά να σε θυμάμαι. Θα μπορούσα να το έχω δωρίσει σε τόσους που έρχονται εδώ αλλά το άφησα για τον παπά Νικόλα, έλα να βάλουμε τον πλάγιο του δεύτερου ήχου να παρηγορηθείς». Μου έμαθε να προσεύχομαι με το κομποσκοίνι για τον κόσμο για τις αμαρτίες μου και πάλι έμπονα για τον κόσμο. Όλες τις ακολουθίες τις έκανε με το κομποσκοίνι έκτος της Θείας Λειτουργίας. Πάτερ απορώ πώς εσείς που γνωρίσατε ένα τόσο άγιο άνθρωπο πέσατε σ' αυτό το πάθος της οινοποσίας.
Η προσευχή δεν σας προστάτεψε δεν σας βοήθησε να γλυτώσετε από τον πειρασμό αυτόν; Ευάγγελε μην ξεχνάς το «αρκεί σοι η χάρις Μου» του ἀπ. Παύλου. Ξέρετε με σκανδάλισε στην αρχή τουλάχιστον το θέμα σας. Σε σκανδάλισε ή σε φόβισε για το ευόλισθον της φύσεώς μας; Είσαι αυτάρκης στην νομιζόμενη σου καθαρότητα και φοβάσαι μήπως την χάσεις, μήπως κάνεις κάποιο λάθος και χάσεις την καλή γνώμη για τον εαυτό σου και για τους άλλους. Σε νοιάζει τι θα πει ο κόσμος. Αδελφέ μου και φίλε μου η νεότητά σου είναι κακός σύμβουλος όπως και σε μένα κάποτε. Η πείρα του βίου και η συν-αντίληψη της χάριτος με έπεισε ότι: όποιος και αν είμαι ότι και αν κάνω είμαι δεμένος με τον Χριστό και φωνάζω ελέησον με ο Θεός, ελέησον με Κύριε ως οίδας και ως θέλεις ελέησον με. Και λέω μέσα μου όλοι σώζονται εγώ κολάζομαι. Ελπίζω στον Χριστό και στην Παναγία. Ελπίζω στο έλεος του Θεού που χαρίζει τον παράδεισο σ' αυτούς που πιστεύουν ότι είναι ανάξιοι του παραδείσου. Και πάλι ο αδυσώπητος χρόνος τελείωνε.
Πάτερ θέλετε να σας φέρω κάτι την επόμενη συνάντησή μας; Ναι θέλω κάτι επειδή έχω τέσσερα παιδάκια στην πατρίδα και τα έχω επιθυμήσει. Φέρε μου σε παρακαλώ ένα μικρό παιδάκι και φώναξέ με να βγω στο παράθυρο από τα κάγκελα να το δω να δω τα ματάκια του να παρηγορηθώ. Βρήκα τον μικρό μου βαπτισμένο Σωτήριο τον πήρα αγκαλιά, πέρασα την πόρτα και σταθήκαμε κάτω από τα σίδερα. π.Νικόλαε, π.Νικόλαε, ήρθαμε. Πρόβαλε η φιγούρα του πίσω από τα σίδερα άπλωσε τα χέρια του από ψηλά μας κοίταζε, μας χαμογελούσε, μιλάγαμε από εκεί. Χάρηκε, θυμήθηκε τα δικά του, απλώθηκε η νοσταλγία. Δεν ήταν πίκρα, ήταν μία νοσταλγία για τον παράδεισο μας. Mας ευλόγησε και αποχωρήσαμε. Ποιος είναι πλούσιος, Λωξάνδρα μου, Ο εν τω ολίγω αναπαυόμενος, τζόγια μου... Πάτερ, η Αμερική φημίζεται για τα αποτοξινωτικά της κέντρα, πώς ήρθατε σ' αυτές τις άθλιες συνθήκες. Ευάγγελε πριν πολλούς μήνες προκηρύχτηκε μια θέση στο πανεπιστήμιο της Αθήνας παλαμικών σπουδών. Ήρθα λοιπόν κι εγώ αφού πήρα την άδεια από το πανεπιστήμιο μου στο Χάρβαρντ να βάλω τα χαρτιά μου γι' αύτη την έδρα. Οι μήνες περνούν δεν γινόταν τίποτα. Καθηγητικές ίντριγκες, συνεδριάσεις επί συνεδριάσεων, τίποτα. Την έδρα μου στο Χάρβαρντ την είχε πριν από μένα ο Γεώργιος Φλορόφσκι. Αυτός είναι ένας μεγάλος Θεολόγος και πραγματικός φιλέλληνας και είναι ο γέροντας μου. Από έκπληξη σε έκπληξη. Γέροντάς σας αυτός ο μέγας; Ναι και είναι πραγματικά μεγάλος πνευματικός Θεολόγος και σημειοφόρος, άνθρωπος θυσίας. Σπουδαγμένος και στην ποιμαντική Ψυχιατρική και στην ψυχολογική αντιμετώπιση των εθισμένων χρηστών σε ουσίες και ποτό. Αλλά όλα αυτά τα ασκούσε με απέραντη αγάπη και υπομονή. Για να κατανοήσεις το μέγεθος του ανδρός θα σου πω μία ιστορία στην οποία ήμουν μάρτυρας της θαυμαστής θεραπείας ενός εφήβου. Μια οικογένεια έφερε το παιδί της 18 ετών που έπασχε από ηβηφρενία. Η κατάσταση ήταν δύσκολη αθεράπευτη σχεδόν τον παρακάλεσαν να τον δεχτεί να τον αναλάβει. Πράγματι τον πήρε σε ένα σπίτι στην εξοχή που είχε πολλά στρέμματα, με σημύδες ένα μεγάλο αγρόκτημα. Μπήκαν μέσα οι δυο τους, το αγρίμι και ο π. Γεώργιος και έκλεισαν την βαριά πόρτα. Μετά τρεις μέρες παρέδωσε το παιδί υγιές και σώφρον στους γονείς. Το παιδί αυτό σπούδασε και είναι υγιής έκτοτε και μάλιστα τώρα είναι και επίσκοπος της Εκκλησίας μας. 'Όταν τον ρώτησα π. Γεώργιε πώς έγινε αυτό μου είπε ότι πήρε το παιδί και του είπε: «παιδί μου εγώ θα καθίσω σ' αυτήν την σημύδα. Όλος ο χώρος είναι δικός σου, κάνε ό,τι θέλεις και όταν θέλεις έλα να μιλάμε». Τρεις μέρες και τρεις νύχτες έκανε ό,τι ήθελε. Κατέστρεψε το ψυγείο, την βιβλιοθήκη μου, τα λουλούδια και όποτε ήθελε με πλησίαζε και μιλάγαμε. Εγώ καθόμουν στης σημύδας τον κορμό και περίμενα χωρίς να ταράζομαι για ό,τι γινόταν, τρεις μέρες εκεί δεν σηκώθηκα, δεν έφαγα, δεν ήπια νερό. Την τρίτη ήμερα ήρθε το παιδί γαλήνιο μου φίλησε το χέρι, με σήκωσε, με βοήθησε να περπατήσω γιατί ήμουν σαν πεθαμένος, ανοίξαμε την πόρτα και τον παρέδωσα στους γονείς του. Ιματισμένο και σωφρονούντα. Πάτερ Γεώργιε, και τρεις ημέρες πώς κάνατε τις στοιχειώδεις ανάγκες σας; Τα έκανα πάνω μου δεν μετακινήθηκα καθόλου, ήθελα να δώσω μία θυσία γι' αυτόν στο Θεό, την υπομονή μου, την κατάργηση των συμβατικών καθημερινών πρακτικών. Δεν είναι τίποτα, ο Θεός μου χάρισε υγιή τον άνθρωπο και δι αυτού μου χάρισε και γεύση της Βασιλείας του. Τέτοιος άνθρωπος ήταν αυτός, αληθής Θεολόγος, άνθρωπος της Λειτουργίας αλλά και πέρα απ' αυτήν. Πάντα έλεγε: δίδου ημίν εκτυπώτερον, σου μετασχείν, εν τη ανεσπέρω ημέρα της βασιλείας σου.
Από τις συζητήσεις που είχαμε καταθέτω εδώ μερικά. Πρόσεχε ιερεύ τον εαυτό σου μην ξεχάσεις να βλέπεις τον Θεό. Ορκίστηκες να έχεις τον νου σου στην Σωτηρία τόσο την δική σου όσο και των άλλων. Κάθε καιρός είναι κατάλληλος για να δώσεις το Βάπτισμα και την Θεία Κοινωνία γιατί κάθε καιρός είναι κατάλληλος για τον θάνατο. Να θυμάσαι ότι ο άνθρωπος μπορεί να πει όχι στον Θεό, ο Θεός δεν μπορεί να πει όχι στον άνθρωπο. Αυτού του Θεού είμαστε ιερείς, που επιτρέπει στο πλάσμα του να πει όχι να μην γίνει το θέλημά σου δηλαδή να γεννήσει την κόλαση. Στους ανθρώπους μπορείς να πεις ότι: ο Χριστός κατέβηκε στον Άδη εκεί μας αναμένει όσο πιο βαθύς είναι ο Άδης σου τόσο βαθύτερα είναι ο Χριστός. Η οδύνη είναι το ψωμί που ο Θεός μοιράζεται με τον άνθρωπο και που έχει υποχρέωση ο δούλος του ο παπάς να μοιραστεί κι αυτός με τον σύνολο του. Στον Σταυρό ο Θεός ενάντια σε ότι είχαμε ποτέ φανταστεί για θεό, τάχθηκε με το μέρος του ανθρώπου. Ο Θεός έγινε άνθρωπος, δηλώνει την αγάπη του ζητά την αγάπη μας και μας απαλλάσσει από κάθε οφειλή. Ο αγώνας μας είναι η προσοχή στην πνευματική πηγή του κακού, το οποίο δεν προέρχεται από την φύση αλλά συντελείται μέσα στο πνεύμα. Αυτός που είδε την αμαρτία του είναι πιο μεγάλος από αυτούς που γνώρισαν αγγέλους. Τότε από την άβυσσο των αμαρτιών μου επικαλούμαι την άβυσσο της Χάριτος σου. Πρόοδος στον αγιασμό σου, παπά μου, φαίνεται όταν η καρδιά σου ήσυχη διαστέλλεται και ανθίζει σε κοσμική ευσπλαχνία, δεν μπορεί να κρίνει κανένα, σηκώνει το κακό όλου του κόσμου, περνά την Γεθσημανή και καλύπτει τα πάντα με τον μανδύα της αγάπης. Η αγάπη είναι ο Θεός που ρίχνει το βέλος τον Μονογενή του Υιό αφού έβρεξε την ακίδα του βέλους με το ζωοποιό πνεύμα. Η ακίδα είναι η πίστη που όχι μόνο εισάγει το βέλος αλλά και τον τοξότη μαζί της. Ευάγγελε μου, αν ποτέ γίνεις ιερέας να θυμάσαι ότι αυτό που σκανδαλίζει τους άπιστους δεν είναι οι άγιοι αλλά το αναμφισβήτητο γεγονός ότι δεν είμαστε όλοι άγιοι. Η κατάσταση του κόσμου μοιάζει με αυτήν την προ του Μ. Κωνσταντίνου, και χειρότερη γιατί τότε οι άνθρωποι ήσαν ειδωλολάτρες τώρα είναι άθεοι. Έτσι αντί η εκκλησία να κρίνει τον κόσμο η 'Εκκλησία κρίνεται από τον κόσμο γιατί ο κόσμος μπορεί να την κατηγορήσει ότι μέσα σε τόσους αιώνες έχασε την ικανότητα της μαγιάς και ΑΝΤΑΝΑΚΛΑ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ και μάλιστα πιστά.
Η εκκλησία από αρραβωνιαστικιά έγινε θΡΗΣΚΕΥΤIΚΗ κοινωνία. ΤΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ εξεγείρει, ανατρέπει όχι την δομή του κόσμου αλλά την δομή του ανθρώπινου πνεύματος. Ο Χριστός εντός. Απόκτησε την εσωτερική ειρήνη και πλήθος ανθρώπων θα βρει την ειρήνη δίπλα σου. Παπά μου, το να πλησιάσεις τον σύγχρονο άνθρωπο είναι τέχνη. Το ουσιώδες είναι να μεταφερθείς στην θέση του, να σβήσεις τον εαυτό σου και να αφήσεις τον Χριστό να μιλήσει. Όλη σου η Θεολογία που σε έμαθαν σωριάζονται σαν θρύψαλα μπροστά σε ένα εγκληματία, ένα νεκρό, μια μοναξιά. Όμως η ζωντανή ζεστασιά της παλάμης σου μπορεί να κάνει ανθρώπους σβησμένους, λερωμένους κι άσχημους να ακτινοβολούν ξαφνικά ακτίνες Φωτός και να ανασύρεις στην επιφάνεια αυτό που κοιμάται. Την κοινωνία. Ο Μυστικός Δείπνος, η Θεία Κοινωνία, που ετοιμάζεις είναι μυστήριο εν πορεία, γι' αυτό στεκόμαστε όρθιοι. Και αν γίνουμε απόβλητοι από την κοινωνική ζωή πρέπει να ωριμάσουμε σαν μία γενιά ομολογητών.
Πάτερ Νικόλαε είδα ότι είσαι άνθρωπος του Θεού. Σε παρακαλώ πες μου ποιά είναι Η μυστική σου εργασία, τι μου κρύβεις; «Ευάγγελε μου ήλθε η ώρα νομίζω να μάθεις όλα τα κατ' εμέ σαν μία παρακαταθήκη Διδασκάλου προς μαθητή. Δεν είμαι άρρωστος τουλάχιστον δεν πάσχω από αλκοολισμό! Μεταξύ των σπουδών μου είναι και η ψυχολογία του χρήστη. Αφού ήρθα στην Αθήνα και κατέθεσα τα χαρτιά μου και ο καιρός περνούσε, με το σήμερα αύριο, μίλησα με τον διευθυντή της κλινικής που είναι φίλος μου από την Αμερική, του είπα για προγράμματα στην Αμερική όπου ο γιατρός ζει μαζί με τους αρρώστους για όλο τον χρόνο του προγράμματός τους με εξαιρετικά αποτελέσματα. Έτσι παρακολουθώ το πρόγραμμα, χωρίς κανείς να το γνωρίζει από τους συναρρώστους μου. Ζω έγκλειστος τρεις μήνες περίπου, επιταχύνθηκε το πρόγραμμα αλλά κυρίως αυτοί που έφυγαν αυτό το διάστημα δεν υποτροπίασαν». Μα τι μου λέτε, πουλήσατε τον εαυτό σας σαν δούλο εδώ μέσα, δεν βλέπετε ούτε καν παιδιά, υποφέρετε την τρέλα του καθενός. Ναι αλλά έχω το δωματιάκι μου, την προσευχή μου την πίστη μου, έχω τον καθρέφτη μου όλους τους αδελφούς τους έγκλειστους. Εκείνο που με ξεσχίζει τα σπλάχνα ήταν ότι δεν μπορούσα να λειτουργώ. Τώρα τελευταία παίρνω κι εγώ όπως όλοι μία άδεια και πηγαίνω εδώ σε ένα μοναστηράκι να λειτουργώ και επανέρχομαι. Μα δεν τρελαθήκατε εδώ μέσα φυλακισμένος αναίτια τόσους μήνες; Πιέστηκα πιέστηκα ήταν εμπειρία τάφου αλλά όμως γνώρισα όλους αυτούς τους φίλους του Χριστού τους ελάχιστους. Αυτούς που πιστεύουν ότι είναι ανάξιοι του παραδείσου, τους συμπαραστάθηκα, τους άκουσα, τους έδωσα λίγο νερό, λίγη πίστη και κυρίως επλατύνθηκα κι εγώ και πάλι δούλος αχρείος είμαι. Αναλογίζομαι την ώρα της εξόδου μου και ελπίζω στο έλεος της εκκλησίας Του και στο ιδικό Του. Πάτερ Νικόλαε, είστε τόσο νέος ούτε 53. Ήταν Τετάρτη της πρώτης των νηστειών που κάναμε αύτη την κουβέντα της καρδιάς, που μου χάραξε την καρδιά. Την Παρασκευή θα πάρω άδεια, θα πάω στο μοναστηράκι που σας είπα για τους χαιρετισμούς και για λειτουργία την Κυριακή της Ορθοδοξίας. Ελάτε κι εσείς να σας δούμε. Πάρτε ένα τηλέφωνο το Σάββατο να σας πούμε την ώρα της Λειτουργίας την Κυριακή. Πράγματι το Σάββατο των Αγίων Θεοδώρων τηλεφώνησα. Ευλογείτε πάτερ ο Κύριος. Σας παρακαλώ θέλω να μιλήσω στον πατέρα Νικόλαο. Δεν γίνεται, μου είπε. Πότε να ξαναπάρω για τον π. Νικόλαο, πότε; Μόλις προ ολίγου τελείωσε την Θεία λειτουργία κατέλυσε και πέθανε μπροστά στην Αγ. Τράπεζα την ώρα που την ασπαζόταν για να βγει από το Ιερό. Επειδή αργούσε να βγει μπήκε ο εκκλησάρης και τον βρήκε γονατιστό αλλά χωρίς πνοή. Έχει έρθει η αστυνομία, θα τον πάνε για νεκροτομή, θα τον στείλουν στην Αμερική. Δεν ξέρω τι λέτε, πάτερ, εγώ προχτές του μίλησα, τέλος πάντων ήμασταν μαζί. Ήταν μια χαρά. Δεν μπορεί, δεν είναι αυτός. Όχι αυτός είναι. Έτσι το ήθελε ο Θεός. Έτσι ετελειώθη ο Νικόλαος ο άρχων, ο εργάτης των εντολών του Χριστού, ο κρυφός, ο φίλος μου, ο ολιγοήμερος, ο γνήσιος ποιμένας που άφησε τα 99 για το ένα, που πουλήθηκε δούλος σαν κι αυτόν τον επίσκοπο του γεροντικού, ο ιερέας του 20 αιώνος του απατεώνος που τα μάτια του δεν απατήθηκαν αλλά είδε καθαρά την εικόνα του κόσμου χωρίς φαντασία.
Aς έχουμε την ευχή του.
20 Μαΐ 2010
Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΡΙΣΗ, ΟΙ ΑΛΒΑΝΟΙ ΚΑΙ ΤΑ ΣΚΟΠΙΑ
Κωνσταντίνος Χολέβας
Πολιτικός Επιστήμων
Μία ανησυχία που εκφράζεται από πολλούς Έλληνες είναι ότι δεν πρέπει να διαπραγματευθούμε σοβαρά εθνικά ζητήματα εν μέσω οικονομικής κρίσης, διότι βρισκόμαστε σε αδύναμη θέση. Όσοι παρακολουθούμε το Μακεδονικό και τα Βαλκανικά θέματα θυμόμαστε από την Ιστορία ότι ο Βουλγαρικός εθνικισμός κατά της Μακεδονίας αξιοποίησε την ελληνική οικονομική κρίση της δεκαετίας του 1890. Το 1893, ακριβώς τη χρονιά κατά την οποία ο Χ,. Τρικούπης ομολόγησε ότι «δυστυχώς επτωχεύσαμεν», στη Βουλγαρία ιδρύθηκε η Ε.Μ.Ε.Ο ( Επαναστατική Μακεδονική Επαναστατική Οργάνωση) γνωστή με τα βουλγαρικά αρχικά Β.Μ.Ρ.Ο. Η οργάνωση αυτή ανέλαβε την προπαγάνδα κατά της Ελλάδος και έπαιξε βασικό ρόλο στον Μακεδονικό Αγώνα. Σήμερα με αυτό το όνομα υπάρχουν δύο κόμματα. Ένα στα Σκόπια, το οποίο κυβερνά, και ένα μικρό στη Βουλγαρία. Το 1898 μετά τον ελληνοτουρκικό πόλεμο και την επιβολή στην Ελλάδα του Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου, τότε ακριβώς ιδρύθηκε στη Σόφια το «μακεδονικό Κομιτάτο». Από το όνομά του προήλθαν και οι ένοπλοι κομιταζήδες οι οποίοι συγκρούσθηκαν με τους ντόπιους Έλληνες της Μακεδονίας και με τους εθελοντές που ήλθαν από την ελεύθερη Ελλάδα.
Η Ιστορία , λοιπόν, μάς διδάσκει να προσέχουμε διότι με τα δικά μας προβλήματα πολλοί χαίρονται και προσπαθούν να εκμεταλλευθούν την κατάσταση. Ειδικά δε στις σχέσεις μας με τη ΦΥΡΟΜ και στο θέμα του ονόματος πιστεύω ότι για πολλούς ακόμη λόγους η στιγμή είναι ακατάλληλη για κάθε διαπραγμάτευση.
Πρώτον, διότι λόγω της κρίσης αποδυναμώθηκε η εικόνα της Ελλάδος ως ισχυρού οικονομικού εταίρου στα Σκόπια.
Δεύτερον, διότι παρά την ελληνική υποχώρηση και την επίσημη αποδοχή σύνθετης ονομασίας, ουδεμία υποχώρηση είδαμε από τα Σκόπια.
Τρίτον, διότι βρισκόμαστε σε φάση όξυνσης του ψευδομακεδονικού εθνικισμού. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο νέος Πρέσβυς της ΦΥΡΟΜ στο Βατικανό είναι στενός συνεργάτης της Σχισματικής «Μακεδονικής Ορθόδοξης Εκκλησίας», η οποία δεν αναγνωρίζεται από καμμία Ορθόδοξη Εκκλησία. Τούτο μαρτυρεί ότι τα Σκόπια σκοπεύουν να χρησιμοποιήσουν κάθε μέσο, ακόμη και την «Εκκλησία» που κατασκεύασε ο Τίτο για διεθνή προπαγάνδα.
Ο τέταρτος λόγος που επιβάλλει περίσκεψη είναι η αναζωπύρωση του αλβανικού αλυτρωτισμού στο τρίγωνο Κοσσόβου-ΦΥΡΟΜ-Σερβίας. Αν υλοποιηθεί και στα Σκόπια το σενάριο του Κοσσόβου η ΦΥΡΟΜ κινδυνεύει να διχοτομηθεί. Οπότε γιατί η Ελλάδα να συζητεί την παραχώρηση ονόματος, ιστορίας και πολιτισμού σε ένα κράτος που δεν ξέρουμε αν μεθαύριο θα υπάρχει;
Η πρόσφατη ειδησεογραφία μάς πληροφορεί ότι στις 11. 5. 2010 Αλβανοί ένοπλοι σκοτώθηκαν σε ανταλλαγή πυρών με την σκοπιανή αστυνομία κοντά στα σύνορα της ΦΥΡΟΜ με το Κοσσυφοπέδιο σε ένα από τα πιο σοβαρά επεισόδια εθνοτικής βίας μετά την ένοπλη ρήξη του 2001. Στην κατοχή τους εντοπίσθηκε μεγάλη ποσότητα όπλων και εμβλήματα με τα διακριτικά του UCK, του γνωστού μας από το 1999 Αλβανικού Απελευθερωτικού Στρατού. Οι δύο από τους νεκρούς ήταν πολίτες της ΦΥΡΟΜ, αλβανικής καταγωγής, και ο τρίτος Αλβανός κάτοικος του Κοσσόβου. Είχαν όλοι ποινικό μητρώο και ένας εξ αυτών είχε καταδικασθεί ερήμην σε κάθειρξη εννέα ετών. Στο φορτηγό εντοπίσθηκαν τρεις εκτοξευτήρες χειροβομβίδων, τρεις τσάντες με χειροβομβίδες, έξι τσάντες με εκρηκτικά ΤΝΤ, τυφέκια ακριβείας, νάρκες και πυρομαχικά. Μία εβδομάδα πριν από αυτό το επεισόδιο η σκοπιανή αστυνομία είχε ανακαλύψει τέσσερις κρύπτες με μεγάλη ποσότητα αλβανικού οπλισμού στην ίδια περιοχή, αλλά οι φύλακες του οπλισμού διέφυγαν. Παράλληλα στους δρόμους των Σκοπίων αλβανικές Μ.Κ.Ο. διοργανώνουν διαδηλώσεις με αίτημα την ισότιμη χρήση της αλβανικής γλώσσας στο Κοινοβούλιο και την ουσιαστική μετατροπή του κράτους από σλαβικό «μακεδονικό» σε συνεταιρισμό Αλβανών και Σλάβων με πολλές άλλες μικρότερες μειονότητες.
Το μήνυμα των Αλβανών της ΦΥΡΟΜ, που αποτελούν το 30% και ενθαρρύνονται από την απόσχιση του Κοσσόβου είναι σαφές: «Αν οι Σλάβοι των Σκοπίων δεν μας παραχωρήσουν το 50% της εξουσίας τότε θα διεκδικήσουμε με τα όπλα την απόσχισή μας και θα ενωθούμε με τους αδελφούς μας Κοσσοβάρους». Φυσικά σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο οι Σλάβοι των Σκοπίων θα αναζητήσουν κάπου αλλού στήριγμα και το πιθανότερο είναι να στραφούν προς τη Βουλγαρία, η οποία επισήμως τους θεωρεί Βουλγάρους. Η πιθανότητα να έχουμε σε λίγα χρόνια καντονοποίηση ή πλήρη διχοτόμηση στη ΦΥΡΟΜ είναι πολύ μεγάλη. Άλλωστε οι ΗΠΑ στον αλβανικό παράγοντα ποντάρουν περισσότερο λόγω και της δημογραφικής του ικμάδας. Δεν θα στενοχωρηθούν ιδιαιτέρως από τη διάσπαση της ΦΥΡΟΜ.
Στα Βαλκάνια οι ΗΠΑ προσπαθούν να εξευμενίσουν το μουσουλμανικό στοιχείο, για να εξισορροπήσουν τη στάση τους στο Μεσανατολικό. Προφανώς η όλη αναβίωση των αλβανικών μεγαλοϊδεατικών σχεδίων δεν αφορά μόνο τη ΦΥΡΟΜ. Η Φυσική Αλβανία, όπως αποκαλείται ηπιότερα το όραμα της «Μεγάλης Αλβανίας» έχει κακές διαθέσεις και προς τη Σερβία και προς το Μαυροβούνιο και προς την Ελλάδα. Δημοσιογράφοι και άλλοι επισκέπτες της Βορείου Ηπείρου μάς πληροφορούν ότι έχουν αυξηθεί τα συνθήματα στους τοίχους υπέρ των Τσάμηδων εγκληματιών πολέμου και κατά της Ελλάδος. Η ελληνική επίσημη αδράνεια και έλλειψη αντίδρασης βλάπτει το εθνικό μας γόητρο. Επιπλέον καλό είναι να αναθεωρηθεί η μεταναστευτική πολιτική της σημερινής κυβερνήσεως, όπως ορθότατα ζήτησε και ο Αντώνης Σαμαράς, για λόγους εθνικής ασφαλείας. Η μαζική εισροή και πολιτογράφηση Αλβανών στη χώρα μας ίσως δημιουργήσει μειονοτικές διεκδικήσεις. Δεν παραβλέπω τους φιλήσυχους Αλβανούς αλλά ουδείς μπορεί να αποκλείσει ότι μεταξύ των εδώ λαθρομεταναστών υπάρχουν επικίνδυνοι και οργανωμένοι εθνικιστές.
Πολιτικός Επιστήμων
Μία ανησυχία που εκφράζεται από πολλούς Έλληνες είναι ότι δεν πρέπει να διαπραγματευθούμε σοβαρά εθνικά ζητήματα εν μέσω οικονομικής κρίσης, διότι βρισκόμαστε σε αδύναμη θέση. Όσοι παρακολουθούμε το Μακεδονικό και τα Βαλκανικά θέματα θυμόμαστε από την Ιστορία ότι ο Βουλγαρικός εθνικισμός κατά της Μακεδονίας αξιοποίησε την ελληνική οικονομική κρίση της δεκαετίας του 1890. Το 1893, ακριβώς τη χρονιά κατά την οποία ο Χ,. Τρικούπης ομολόγησε ότι «δυστυχώς επτωχεύσαμεν», στη Βουλγαρία ιδρύθηκε η Ε.Μ.Ε.Ο ( Επαναστατική Μακεδονική Επαναστατική Οργάνωση) γνωστή με τα βουλγαρικά αρχικά Β.Μ.Ρ.Ο. Η οργάνωση αυτή ανέλαβε την προπαγάνδα κατά της Ελλάδος και έπαιξε βασικό ρόλο στον Μακεδονικό Αγώνα. Σήμερα με αυτό το όνομα υπάρχουν δύο κόμματα. Ένα στα Σκόπια, το οποίο κυβερνά, και ένα μικρό στη Βουλγαρία. Το 1898 μετά τον ελληνοτουρκικό πόλεμο και την επιβολή στην Ελλάδα του Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου, τότε ακριβώς ιδρύθηκε στη Σόφια το «μακεδονικό Κομιτάτο». Από το όνομά του προήλθαν και οι ένοπλοι κομιταζήδες οι οποίοι συγκρούσθηκαν με τους ντόπιους Έλληνες της Μακεδονίας και με τους εθελοντές που ήλθαν από την ελεύθερη Ελλάδα.
Η Ιστορία , λοιπόν, μάς διδάσκει να προσέχουμε διότι με τα δικά μας προβλήματα πολλοί χαίρονται και προσπαθούν να εκμεταλλευθούν την κατάσταση. Ειδικά δε στις σχέσεις μας με τη ΦΥΡΟΜ και στο θέμα του ονόματος πιστεύω ότι για πολλούς ακόμη λόγους η στιγμή είναι ακατάλληλη για κάθε διαπραγμάτευση.
Πρώτον, διότι λόγω της κρίσης αποδυναμώθηκε η εικόνα της Ελλάδος ως ισχυρού οικονομικού εταίρου στα Σκόπια.
Δεύτερον, διότι παρά την ελληνική υποχώρηση και την επίσημη αποδοχή σύνθετης ονομασίας, ουδεμία υποχώρηση είδαμε από τα Σκόπια.
Τρίτον, διότι βρισκόμαστε σε φάση όξυνσης του ψευδομακεδονικού εθνικισμού. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο νέος Πρέσβυς της ΦΥΡΟΜ στο Βατικανό είναι στενός συνεργάτης της Σχισματικής «Μακεδονικής Ορθόδοξης Εκκλησίας», η οποία δεν αναγνωρίζεται από καμμία Ορθόδοξη Εκκλησία. Τούτο μαρτυρεί ότι τα Σκόπια σκοπεύουν να χρησιμοποιήσουν κάθε μέσο, ακόμη και την «Εκκλησία» που κατασκεύασε ο Τίτο για διεθνή προπαγάνδα.
Ο τέταρτος λόγος που επιβάλλει περίσκεψη είναι η αναζωπύρωση του αλβανικού αλυτρωτισμού στο τρίγωνο Κοσσόβου-ΦΥΡΟΜ-Σερβίας. Αν υλοποιηθεί και στα Σκόπια το σενάριο του Κοσσόβου η ΦΥΡΟΜ κινδυνεύει να διχοτομηθεί. Οπότε γιατί η Ελλάδα να συζητεί την παραχώρηση ονόματος, ιστορίας και πολιτισμού σε ένα κράτος που δεν ξέρουμε αν μεθαύριο θα υπάρχει;
Η πρόσφατη ειδησεογραφία μάς πληροφορεί ότι στις 11. 5. 2010 Αλβανοί ένοπλοι σκοτώθηκαν σε ανταλλαγή πυρών με την σκοπιανή αστυνομία κοντά στα σύνορα της ΦΥΡΟΜ με το Κοσσυφοπέδιο σε ένα από τα πιο σοβαρά επεισόδια εθνοτικής βίας μετά την ένοπλη ρήξη του 2001. Στην κατοχή τους εντοπίσθηκε μεγάλη ποσότητα όπλων και εμβλήματα με τα διακριτικά του UCK, του γνωστού μας από το 1999 Αλβανικού Απελευθερωτικού Στρατού. Οι δύο από τους νεκρούς ήταν πολίτες της ΦΥΡΟΜ, αλβανικής καταγωγής, και ο τρίτος Αλβανός κάτοικος του Κοσσόβου. Είχαν όλοι ποινικό μητρώο και ένας εξ αυτών είχε καταδικασθεί ερήμην σε κάθειρξη εννέα ετών. Στο φορτηγό εντοπίσθηκαν τρεις εκτοξευτήρες χειροβομβίδων, τρεις τσάντες με χειροβομβίδες, έξι τσάντες με εκρηκτικά ΤΝΤ, τυφέκια ακριβείας, νάρκες και πυρομαχικά. Μία εβδομάδα πριν από αυτό το επεισόδιο η σκοπιανή αστυνομία είχε ανακαλύψει τέσσερις κρύπτες με μεγάλη ποσότητα αλβανικού οπλισμού στην ίδια περιοχή, αλλά οι φύλακες του οπλισμού διέφυγαν. Παράλληλα στους δρόμους των Σκοπίων αλβανικές Μ.Κ.Ο. διοργανώνουν διαδηλώσεις με αίτημα την ισότιμη χρήση της αλβανικής γλώσσας στο Κοινοβούλιο και την ουσιαστική μετατροπή του κράτους από σλαβικό «μακεδονικό» σε συνεταιρισμό Αλβανών και Σλάβων με πολλές άλλες μικρότερες μειονότητες.
Το μήνυμα των Αλβανών της ΦΥΡΟΜ, που αποτελούν το 30% και ενθαρρύνονται από την απόσχιση του Κοσσόβου είναι σαφές: «Αν οι Σλάβοι των Σκοπίων δεν μας παραχωρήσουν το 50% της εξουσίας τότε θα διεκδικήσουμε με τα όπλα την απόσχισή μας και θα ενωθούμε με τους αδελφούς μας Κοσσοβάρους». Φυσικά σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο οι Σλάβοι των Σκοπίων θα αναζητήσουν κάπου αλλού στήριγμα και το πιθανότερο είναι να στραφούν προς τη Βουλγαρία, η οποία επισήμως τους θεωρεί Βουλγάρους. Η πιθανότητα να έχουμε σε λίγα χρόνια καντονοποίηση ή πλήρη διχοτόμηση στη ΦΥΡΟΜ είναι πολύ μεγάλη. Άλλωστε οι ΗΠΑ στον αλβανικό παράγοντα ποντάρουν περισσότερο λόγω και της δημογραφικής του ικμάδας. Δεν θα στενοχωρηθούν ιδιαιτέρως από τη διάσπαση της ΦΥΡΟΜ.
Στα Βαλκάνια οι ΗΠΑ προσπαθούν να εξευμενίσουν το μουσουλμανικό στοιχείο, για να εξισορροπήσουν τη στάση τους στο Μεσανατολικό. Προφανώς η όλη αναβίωση των αλβανικών μεγαλοϊδεατικών σχεδίων δεν αφορά μόνο τη ΦΥΡΟΜ. Η Φυσική Αλβανία, όπως αποκαλείται ηπιότερα το όραμα της «Μεγάλης Αλβανίας» έχει κακές διαθέσεις και προς τη Σερβία και προς το Μαυροβούνιο και προς την Ελλάδα. Δημοσιογράφοι και άλλοι επισκέπτες της Βορείου Ηπείρου μάς πληροφορούν ότι έχουν αυξηθεί τα συνθήματα στους τοίχους υπέρ των Τσάμηδων εγκληματιών πολέμου και κατά της Ελλάδος. Η ελληνική επίσημη αδράνεια και έλλειψη αντίδρασης βλάπτει το εθνικό μας γόητρο. Επιπλέον καλό είναι να αναθεωρηθεί η μεταναστευτική πολιτική της σημερινής κυβερνήσεως, όπως ορθότατα ζήτησε και ο Αντώνης Σαμαράς, για λόγους εθνικής ασφαλείας. Η μαζική εισροή και πολιτογράφηση Αλβανών στη χώρα μας ίσως δημιουργήσει μειονοτικές διεκδικήσεις. Δεν παραβλέπω τους φιλήσυχους Αλβανούς αλλά ουδείς μπορεί να αποκλείσει ότι μεταξύ των εδώ λαθρομεταναστών υπάρχουν επικίνδυνοι και οργανωμένοι εθνικιστές.
12 Μαΐ 2010
Αξιοποιώντας το άγχος των εξετάσεων
Kλινικός Ψυχολόγος – Σύμβουλος Οικογένειας
sabaziotis@gmail.com
Οι μέρες των εξετάσεων πλησιάζουν και οι μαθητές μπαίνουν πια στην τελική ευθεία για τις εξετάσεις. Η περίοδος των εξετάσεων βιώνεται συνήθως από τα παιδιά με αγωνία κι έντονο άγχος. Το άγχος προκαλεί την ενεργοποίηση του οργανισμού και επομένως σε κάποιο βαθμό μπορεί να λειτουργήσει θετικά, με το να μας κινητοποιήσει προς για την επίτευξη του στόχου μας.
Όταν όμως η πίεση αυξάνεται και νιώθουμε ότι δεν μπορούμε να ελέγξουμε το άγχος μας, μπορεί να γίνει επικίνδυνο και να μας κάνει να υποφέρουμε.
Το άγχος των εξετάσεων συχνά συνδέεται με το φόβο που νιώθουν τα παιδιά μήπως δεν τα καταφέρουν, μήπως βιώσουν μια αποτυχία. Πίσω από αυτό το συναίσθημα, πολλές φορές υπάρχει ο φόβος μήπως απογοητεύσουν τους Σημαντικούς άλλους και ματαιώσουν τις προσδοκίες τους. Σημαντικοί άλλοι, είναι όσοι άνθρωποι είναι σημαντικοί για μας και επηρεάζουν το πώς βλέπουμε τον εαυτό μας (γονείς, φίλοι, εργοδότες, δάσκαλοι, κλπ).
Ας δούμε πώς λειτουργεί το άγχος. Όταν το παιδί έχει χαμηλή αυτοεκτίμηση και δε νιώθει σίγουρο για τον εαυτό του, θεωρεί ότι οι επιδόσεις του στις εξετάσεις αντιπροσωπεύουν και την αξία του ως άτομο. Είναι πιθανό, λοιπόν, να προσπαθήσει να ενισχύσει την αυτοεκτίμησή του επενδύοντας σε μια καλή επίδοση στις εξετάσεις («πρέπει να γράψω καλά»). Η ανασφάλεια κι ο φόβος ότι θα απογοητεύσει τις προσδοκίες τόσο τις δικές του όσο και των άλλων εμφανίζεται με τη μορφή αρνητικών σκέψεων: το παιδί σκέφτεται το χειρότερο σενάριο, το σενάριο της αποτυχίας («δεν θα γράψω καλά») κι έτσι μπαίνει σε ένας φαύλο κύκλο ενίσχυσης του άγχους. Συχνά αυτό έχει ως επακόλουθο, να μεγαλώνει το άγχος των εξετάσεων, και να ακινητοποιείται ο μαθητής («οτιδήποτε και να κάνω δεν θα τα καταφέρω, δεν μπορώ να κάνω τίποτα»), με αποτέλεσμα να πέφτει η επίδοση του και να εμφανίζονται ψυχοσωματικά συμπτώματα (πονοκέφαλοι, ταχυκαρδία, εφίδρωση). Το άγχος των εξετάσεων μπορεί, ακόμα, να προκαλέσει και πνευματικά συμπτώματα, όπως δυσκολία συγκέντρωσης, ασθενή μνήμη ή ακόμα και μπλοκάρισμα. Σε συναισθηματικό επίπεδο, το παιδί που βιώνει το άγχος των εξετάσεων είναι πιθανό να έχει συναισθήματα όπως απογοήτευση, θυμό, να είναι ευερέθιστο, ή και να νιώθει έντονο το αίσθημα της αποτυχίας.
Τι μπορούμε να κάνουμε για την αντιμετώπιση του άγχους;
Το οικογενειακό περιβάλλον διαδραματίζει πρωτεύοντα ρόλο για την ψυχική υγεία των παιδιών, ιδίως σε μια ευαίσθητη περίοδο όπως αυτή των εξετάσεων. Αρχικά, είναι απαραίτητο να είναι ξεκάθαρο για τα παιδιά ότι η αποδοχή και η αγάπη των γονιών τους δεν είναι συνάρτηση της επίδοσής τους στις εξετάσεις: ότι αυτό που κρίνεται στις εξετάσεις δεν είναι η αξία του εφήβου. Καλό είναι οι γονείς να είναι διαθέσιμοι να ακούσουν το παιδί, να το ρωτήσουν πώς βιώνει την περίοδο των εξετάσεων. Ακόμα και μια απλή συζήτηση μπορεί να έχει πολύ θετικά αποτελέσματα και να κάνει το παιδί να εκτονώσει το άγχος του, νιώθοντας ότι ο γονιός το καταλαβαίνει και του συμπαρίσταται. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τα παιδιά, όσο καταβάλλουν την προσπάθειά τους, να νιώθουν ότι έχουν την στήριξη της οικογένειας. Το να πει ο γονιός «είμαι δίπλα σου στην προσπάθειά σου και σ’ αγαπάω» βοηθάει πολύ περισσότερο το παιδί από οποιαδήποτε συμβουλή πχ «τώρα πρέπει να διαβάσεις, μην βγεις με τους φίλους σου» κλπ.. Οι οικογένειες των εφήβων πολλές φορές, κατά την περίοδο των εξετάσεων, δίνουν την εντύπωση ότι βρίσκονται σε κατάσταση συναγερμού κι ότι αλλάζουν τους ρυθμούς τους, προσαρμόζοντάς τους στον έφηβο. Κάτι τέτοιο ωστόσο μπορεί να συμβάλλει στη διόγκωση του άγχους του μαθητή. Καλό είναι οι γονείς να διαχειρίζονται το δικό τους άγχος για τις εξετάσεις, χωρίς να το μεταφέρουν στο παιδί τους. Η περίοδος των εξετάσεων είναι μεταβατική και κρίσιμη, τόσο για τον ίδιο τον έφηβο όσο και για τους γονείς. Για τον έφηβο, και ηλικιακά, σηματοδοτεί τη μετάβαση στον «κόσμο των ενηλίκων» και ένα πρώτο σκαλοπάτι προς την αυτονομία. Ταυτόχρονα, οι γονείς έχουν να διαχειριστούν την πληροφορία ότι «το παιδί τους μεγάλωσε» και τους δίνεται παράλληλα η ευκαιρία να επεξεργαστούν τη νέα αυτή φάση της οικογένειας και να προσαρμοστούν στις αλλαγές. Το να μάθουμε να διαχειριζόμαστε το άγχος μας, να μιλάμε για συναισθήματα και σκέψεις, να εμπιστευόμαστε τον εαυτό μας, να εξασκούμαστε στην υπομονή και την επιμονή και κυρίως να μάθουμε να προσαρμοζόμαστε στις αλλαγές είναι δεξιότητες που αποκτούνται και δοκιμάζονται καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής. Μεταβατικές περίοδοι, όπως αυτή των εξετάσεων, μπορούν να μετατραπούν σε μια ευκαιρία να εξασκηθούμε σε αυτές τις δεξιότητες, μιας και θα είναι χρήσιμες τόσο για τον έφηβο όσο και για τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας, όποιο κι αν είναι το αποτέλεσμα των εξετάσεων.
ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ «ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ» της 11ης Μαΐου 2010
8 Μαΐ 2010
ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΑ ΘΕΜΕΛΙΩΔΗ ΚΑΙ ΞΕΧΑΣΜΕΝΑ
ΜΕΡΟΠΗΣ Ν. ΣΠΥΡΟΠΟΥΛΟΥ
Ὁμότιμης Καθηγήτριας Παν/μίου Ἀθηνῶν
Ὁ προβληματισμός πού προκύπτει ἀπό τό ἐρώτημα «ποιό εἶναι τό καθῆκον τοῦ ἀνθρώπου σε περίοδο οἰκονομικῆς κρίσης» , καθιστᾶ προφανές ὅτι :
Γιά παράδειγμα, ἀναφέρω τό καθῆκον γιά ἀτομική ἐπιβίωση, ὅπως καί αὐτό πού ἀφορᾶ στίς ὑποχρεώσεις πρός τήν οἰκογένεια καί ἄλλα ἐξαρτώμενα ἄτομα. Τό καθῆκον πρός τόν συνάνθρωπο, τό καθῆκον πρός τήν κοινωνία γενικότερα, καί βεβαίως τό ὑπέρτατο καί ὑπερούσιο καθῆκον τοῦ ἀνθρώπου γιά δικαίωση καί ἐκπλήρωση τοῦ σκοποῦ τῆς ἐπίγειας μυστηριακῆς παρουσίας του. Μ’ αὐτό τό σκεπτικό, μοῦ φαίνεται οὐσιαστικά σχεδόν ἀδύνατον νά ὁριστεῖ καί νά ὁριοθετηθεῖ τό ὅποιο συγκεκριμένο καθῆκον, τοῦ ὅποιου ἀνθρώπου, ἐξειδικευμένο σέ ὅ,τι ἀφορᾶ μιά είδική χρονική περίοδο. Αὐτήν τῆς ὁποίας, οἱ κύριες καί πιό κραυγαλέες, ὅπως καί πιό α ἰ σ θ η τ έ ς , ἀπό τήν ὑλική ὑπόσταση τοῦ ἀνθρώπου, ἐκδηλώσεις τῆς προσέδωσαν τόν χαρακτηρισμό «οἰκονομική κρίση». Στό σημεῖο, ὅμως, αὐτό θά τολμήσω νά διατυπώσω τήν ἄποψη ἤ καλύτερα τήν πεποίθηση, ὅτι ὁ πιό πάνω χαρακτηρισμός τῆς κρίσης εἶναι ἀνακριβής καί παραπειστικός. Διότι ἡ κρίση πού μαστίζει σήμερα ὅλη τήν ἀνθρωπότητα εἶναι κ ρ ί σ η τ ῶ ν ἠ θ ι κ ῶ ν ἀ ξ ι ῶ ν, ἀπό τήν ὁποία καί μόνο, ὡς συνέπεια, προέρχονται ὅλα ὅσα σήμερα χαρακτηρίζουμε μέ τόν γενικό ὅρο «οἰκονομική κρίση». Ἐννοῶ ὅτι, ὅπως - κατ’ ἀντιστοιχία πρός ἰατρικούς ὅρους - τό πυῶδες ἔκκριμα πού ρέει ἀπό ἕνα ἀπόστημα δέν συνιστᾶ αὐτήν τήν ἴδια τήν ἀσθένεια, ἀλλά εἶναι τό ἀποτέλεσμα μιᾶς «ἐν τῶ βάθει φλεγμονῆς», πού προϋπῆρχε ἀπό καιρό καί ἀφέθηκε νά δράσει ἀνεξέλεγκτη, χωρίς τήν ἀπαιτούμενη ἀντιμετώπιση, ἔτσι ἀκριβῶς συμβαίνει καί μέ τά φαινόμενα πού χαρακτηρίζουν τήν παροῦσα κρίση. Ἡ μακροχρόνια «νόσος» πού τήν προκάλεσε, μέ μιά ραγδαία ἔξαρση κατά τίς τελευταῖες δεκαετίες, εἶναι ἠ τυφλή, ἀποκλειστική προσήλωση καί λατρευτική ἀφοσίωση τοῦ ἀνθρώπου σέ μιά ἐκμαυλιστική «θεότητα», τό χ ρ ῆ μ α.
Μ’αὐτό, καί μόνο μ’ αὐτό, ἄρχισε ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος νά μετρᾶ ὅσα μετριοῦνται, ἀλλά καί ὅσα δέν μετριοῦνται. Πίστεψε ὅτι μέ τό χρῆμα μπορεῖ νά ἀποκτήσει τά πάντα καί, ἀπό τή στιγμή ἐκείνη, προχώρησε στήν ἀπόφαση νά κάνει τά «π ά ν τ α» γιά νά τό ἀποκτήσει. Σ’ αὐτά τά «πάντα» πού ἦταν διατεθειμένος νά κάνει, ἔπρεπε ἀπαραιτήτως νά συμπεριληφθεῖ τό φίμωμα τῆς ψυχῆς του, νά ἀκυρωθοῦν καί, πρό παντός, νά ξ ε χ α σ τ ο ῦ ν, ὅλες οἱ παλιές καί θεμελιώδεις ἀρχές καί ἰδιότητες, πού συνιστοῦν τήν ἀνθρωποσύνη του καί διαφοροποιοῦν τή συμπεριφορά του ἀπό τήν ἀντίστοιχη ἐνστικτώδη συμπεριφορά τῶν ζώων.
Ἔπρεπε, δηλαδή, νά ξεχάσει τήν καλοσύνη καί τήν ἀγάπη πρός τόν συνάνθρωπο, μέ ὅσα αὐτές συνεπάγονται. Ἔπρεπε νά γίνει ἕνα ἀχόρταγο καί ἀδίστακτο ἐγωκεντρικό ὄν, χωρίς ἠθικούς φραγμούς, πού γιά τήν προσωπική του οἰκονομική ἐπικράτηση καί εὐμάρεια, θά προχωροῦσε, σέ κάποιες περιπτώσεις, ἀκόμα καί στήν ἀσύστολη ἐκμετάλλευση, τήν ἀπάνθρωπη ἐμπορευματοποίηση, καί τή φυσική καί ἠθική ἐξόντωση τοῦ διπλανοῦ του. Κυρίως, ὅμως, ἔπρεπε νά ξεχάσει ὅτι ὑπάρχει κάτι πού λέγεται συνείδηση, νά ξεχάσει «τή μνήμη τῆς θεϊκῆς του καταγωγῆς» , νά ξεχάσει ὅτι ἡ ἀληθινή χαρά πηγάζει μόνο ἀπό τίς ζεστές ἀνθρώπινες σχέσεις, τήν ἀνιδιοτελῆ προσφορά στόν ἄλλο καί τή γαλήνη τῆς ψυχῆς. Τό μοναδικό, ἑπομένως, καθῆκον πού θά μποροῦσα, ὡς πρόταση, νά ἀρθρώσω γιά τόν σημερινό κλυδωνιζόμενο, μέσα στή δίνη τῆς κρίσης, ἄνθρωπο, εἶναι ἡ, μέ κάθε τρόπο, ἀφύπνισή του, ὥστε νά ἀντιληφθεῖ τήν οὐτοπία τῆς ξέφρενης ἐπιδίωξης τοῦ χρήματος, καί νά ἐπιστρέψει στά θεμελιώδη καί ξεχασμένα ἐρείσματα τοῦ ἀληθινοῦ νοήματος τῆς ζωῆς. Θέλω, τέλος, νά προσθέσω ὅτι, ἴσως, ποιός ξέρει, τό σημερινό «πυῶδες ἔκκριμα» νά ἀποτελέσει τό ἔναυσμα για τήν ἀντιμετώπιση τῆς ὑπάρχουσας ἐκτεταμένης βαθιᾶς φλεγμονῆς , πρίν αὐτή ἐξελιχθεῖ σέ μιά ἐντελῶς ἀθεράπευτη καί καθολική γάγγραινα.
Ὁμότιμης Καθηγήτριας Παν/μίου Ἀθηνῶν
- Στήν ἔννοια τῆς ο ἰ κ ο ν ο μ ι κ ῆ ς κ ρ ί σ η ς ὑπάρχουν πολλές καί πολύ διαφορετικές διαβαθμίσεις, ὡς πρός τήν ἔκταση πού τήν χαρακτηρίζει.
- Στούς ἀ ν θ ρ ώ π ο υ ς πού, μέ τόν ἕνα ἤ τόν ἄλλον τρόπο, ἐμπλέκονται κι ἐπηρρεάζονται ἀπό τίς διαβαθμίσεις αὐτές, ὑπάρχουν ἄπειρες ἀτομικές καί κοινωνικές διαφορές, συνθῆκες διαβίωσης, ἀλλά καί εὐθύνες.
- Στήν ἔννοια τοῦ κ α θ ή κ ο ν τ ο ς, τέλος, ὑπεισέρχονται ἐπίσης πολλοί καί διάφοροι προσδιοριστικοί παράγοντες. Γιά παράδειγμα, ἀναφέρω τό καθῆκον γιά ἀτομική ἐπιβίωση, ὅπως καί αὐτό πού ἀφορᾶ στίς ὑποχρεώσεις πρός τήν οἰκογένεια καί ἄλλα ἐξαρτώμενα ἄτομα. Τό καθῆκον πρός τόν συνάνθρωπο, τό καθῆκον πρός τήν κοινωνία γενικότερα, καί βεβαίως τό ὑπέρτατο καί ὑπερούσιο καθῆκον τοῦ ἀνθρώπου γιά δικαίωση καί ἐκπλήρωση τοῦ σκοποῦ τῆς ἐπίγειας μυστηριακῆς παρουσίας του. Μ’ αὐτό τό σκεπτικό, μοῦ φαίνεται οὐσιαστικά σχεδόν ἀδύνατον νά ὁριστεῖ καί νά ὁριοθετηθεῖ τό ὅποιο συγκεκριμένο καθῆκον, τοῦ ὅποιου ἀνθρώπου, ἐξειδικευμένο σέ ὅ,τι ἀφορᾶ μιά είδική χρονική περίοδο. Αὐτήν τῆς ὁποίας, οἱ κύριες καί πιό κραυγαλέες, ὅπως καί πιό α ἰ σ θ η τ έ ς , ἀπό τήν ὑλική ὑπόσταση τοῦ ἀνθρώπου, ἐκδηλώσεις τῆς προσέδωσαν τόν χαρακτηρισμό «οἰκονομική κρίση». Στό σημεῖο, ὅμως, αὐτό θά τολμήσω νά διατυπώσω τήν ἄποψη ἤ καλύτερα τήν πεποίθηση, ὅτι ὁ πιό πάνω χαρακτηρισμός τῆς κρίσης εἶναι ἀνακριβής καί παραπειστικός. Διότι ἡ κρίση πού μαστίζει σήμερα ὅλη τήν ἀνθρωπότητα εἶναι κ ρ ί σ η τ ῶ ν ἠ θ ι κ ῶ ν ἀ ξ ι ῶ ν, ἀπό τήν ὁποία καί μόνο, ὡς συνέπεια, προέρχονται ὅλα ὅσα σήμερα χαρακτηρίζουμε μέ τόν γενικό ὅρο «οἰκονομική κρίση». Ἐννοῶ ὅτι, ὅπως - κατ’ ἀντιστοιχία πρός ἰατρικούς ὅρους - τό πυῶδες ἔκκριμα πού ρέει ἀπό ἕνα ἀπόστημα δέν συνιστᾶ αὐτήν τήν ἴδια τήν ἀσθένεια, ἀλλά εἶναι τό ἀποτέλεσμα μιᾶς «ἐν τῶ βάθει φλεγμονῆς», πού προϋπῆρχε ἀπό καιρό καί ἀφέθηκε νά δράσει ἀνεξέλεγκτη, χωρίς τήν ἀπαιτούμενη ἀντιμετώπιση, ἔτσι ἀκριβῶς συμβαίνει καί μέ τά φαινόμενα πού χαρακτηρίζουν τήν παροῦσα κρίση. Ἡ μακροχρόνια «νόσος» πού τήν προκάλεσε, μέ μιά ραγδαία ἔξαρση κατά τίς τελευταῖες δεκαετίες, εἶναι ἠ τυφλή, ἀποκλειστική προσήλωση καί λατρευτική ἀφοσίωση τοῦ ἀνθρώπου σέ μιά ἐκμαυλιστική «θεότητα», τό χ ρ ῆ μ α.
Μ’αὐτό, καί μόνο μ’ αὐτό, ἄρχισε ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος νά μετρᾶ ὅσα μετριοῦνται, ἀλλά καί ὅσα δέν μετριοῦνται. Πίστεψε ὅτι μέ τό χρῆμα μπορεῖ νά ἀποκτήσει τά πάντα καί, ἀπό τή στιγμή ἐκείνη, προχώρησε στήν ἀπόφαση νά κάνει τά «π ά ν τ α» γιά νά τό ἀποκτήσει. Σ’ αὐτά τά «πάντα» πού ἦταν διατεθειμένος νά κάνει, ἔπρεπε ἀπαραιτήτως νά συμπεριληφθεῖ τό φίμωμα τῆς ψυχῆς του, νά ἀκυρωθοῦν καί, πρό παντός, νά ξ ε χ α σ τ ο ῦ ν, ὅλες οἱ παλιές καί θεμελιώδεις ἀρχές καί ἰδιότητες, πού συνιστοῦν τήν ἀνθρωποσύνη του καί διαφοροποιοῦν τή συμπεριφορά του ἀπό τήν ἀντίστοιχη ἐνστικτώδη συμπεριφορά τῶν ζώων.
Ἔπρεπε, δηλαδή, νά ξεχάσει τήν καλοσύνη καί τήν ἀγάπη πρός τόν συνάνθρωπο, μέ ὅσα αὐτές συνεπάγονται. Ἔπρεπε νά γίνει ἕνα ἀχόρταγο καί ἀδίστακτο ἐγωκεντρικό ὄν, χωρίς ἠθικούς φραγμούς, πού γιά τήν προσωπική του οἰκονομική ἐπικράτηση καί εὐμάρεια, θά προχωροῦσε, σέ κάποιες περιπτώσεις, ἀκόμα καί στήν ἀσύστολη ἐκμετάλλευση, τήν ἀπάνθρωπη ἐμπορευματοποίηση, καί τή φυσική καί ἠθική ἐξόντωση τοῦ διπλανοῦ του. Κυρίως, ὅμως, ἔπρεπε νά ξεχάσει ὅτι ὑπάρχει κάτι πού λέγεται συνείδηση, νά ξεχάσει «τή μνήμη τῆς θεϊκῆς του καταγωγῆς» , νά ξεχάσει ὅτι ἡ ἀληθινή χαρά πηγάζει μόνο ἀπό τίς ζεστές ἀνθρώπινες σχέσεις, τήν ἀνιδιοτελῆ προσφορά στόν ἄλλο καί τή γαλήνη τῆς ψυχῆς. Τό μοναδικό, ἑπομένως, καθῆκον πού θά μποροῦσα, ὡς πρόταση, νά ἀρθρώσω γιά τόν σημερινό κλυδωνιζόμενο, μέσα στή δίνη τῆς κρίσης, ἄνθρωπο, εἶναι ἡ, μέ κάθε τρόπο, ἀφύπνισή του, ὥστε νά ἀντιληφθεῖ τήν οὐτοπία τῆς ξέφρενης ἐπιδίωξης τοῦ χρήματος, καί νά ἐπιστρέψει στά θεμελιώδη καί ξεχασμένα ἐρείσματα τοῦ ἀληθινοῦ νοήματος τῆς ζωῆς. Θέλω, τέλος, νά προσθέσω ὅτι, ἴσως, ποιός ξέρει, τό σημερινό «πυῶδες ἔκκριμα» νά ἀποτελέσει τό ἔναυσμα για τήν ἀντιμετώπιση τῆς ὑπάρχουσας ἐκτεταμένης βαθιᾶς φλεγμονῆς , πρίν αὐτή ἐξελιχθεῖ σέ μιά ἐντελῶς ἀθεράπευτη καί καθολική γάγγραινα.
(Δημοσιεύθηκε στό περιοδικό ΕΥΘΥΝΗ, Τεῦχος 448, 2009)
6 Μαΐ 2010
ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΕΠΑΙΝΟΣ
Κωνσταντῖνος Χολέβας
Πολιτικός Ἐπιστήμων
Ὁ μήνας Μάϊος προσφέρεται γιά μία ἀναβάπτιση στή Βυζαντινή Ἱστορία, στίς δόξες καί στίς περιπέτειες τοῦ Χριστιανικοῦ Ἑλληνισμοῦ, στά μεγαλεῖα καί στίς ἁλώσεις τῆς Ρωμανίας, ὅπως ἦταν τό πραγματικό ὄνομα τῆς Βυζαντινῆς Αὐτοκρατορίας. Τό κράτος τῆς Κωνσταντινουπόλεως-Νέας Ρώμης ὑπῆρξε τό πρῶτο εὐρωπαϊκό κράτος ὅπως συμφωνοῦν οἱ μεγαλύτεροι ἱστορικοί τῆς Δύσεως, διότι συνδύαζε τήν Ἑλληνική παιδεία καί πολιτιστική συνέχεια, τή Χριστιανική Πίστη καί τή Ρωμαϊκή νομική καί πολιτειακή συγκρότηση. Τήν Ἅλωση τῆς Βασιλεύουσας στίς 29 Μαΐου 1453 τήν ἔκλαψε ὁ λαός μας μέ θρήνους καί τήν ἐμπλούτισε μέ θρύλους γιά νά ἀναπτερωθεῖ ἡ χαμένη αἰσιοδοξία.
Ὅμως ὑπῆρξε καί μία ἄλλη σημαντική Ἅλωση, ἡ ὁποία προηγήθηκε κατά 23 χρόνια. Τό 1430 ἡ κατεχόμενη ἀπό τούς Βενετούς Θεσσαλονίκη, ἡ Συμβασιλεύουσα τῆς Βυζαντινῆς Ρωμηοσύνης, καταλαμβάνεται ἀπό τούς Ὀθωμανούς Τούρκους. Τήν καταστροφή καταγράφει συγκινητικά ὁ Ἰωάννης Ἀναγνώστης, πιθανόν λόγιος κληρικός τῆς ἐποχῆς ἐκείνης. Εἶχαν προηγηθεῖ ἄλλες δύο βαρειές ὑποδουλώσεις.
Ἡ εἰσβολή τῶν Σαρακηνῶν Ἀράβων στήν πόλη τό 904 μ.Χ. , τήν ὁποία κατέγραψε τό Χρονικό τοῦ Ἰωάννη Καμινιάτη, ἑνός Θεσσαλονικέως εὐλαβεστάτου πού σύρθηκε αἰχμάλωτος στήν Τρίπολη τοῦ Λιβάνου. Καί ἡ κατάκτηση τῆς Θεσσαλονίκης ἀπό τούς Νορμανδούς τό 1185 μ.Χ., τήν ὁποία περιγράφει γλαφυρότατα ὁ αὐτόπτης μάρτυς Ἀρχιεπίσκοπος τῆς πόλεως Εὐστάθιος, ὁ Ἅγιος τῆς Ἐκκλησίας μας καί μέγας μελετητής τοῦ Ὁμήρου.
Γιά τήν Ἅλωση ἀπό τούς Τούρκους τό 1430 ὁ Ἰωάννης Ἁναγνώστης θρηνεῖ λέγοντας μεταξύ ἄλλων τά ἑξῆς: «Ἡ πόλη εἶναι σάν καράβι πού παραδέρνει μέσα σέ ἕνα πέλαγος συμφορῶν. Εἶναι σάν νά τήν σφυροκοποῦν καθημερινά ἄνεμοι πού τήν ταράζουν καί τῆς προκαλοῦν ναυτία καί ἴλιγγο καί δέν τήν ἀφήνουν καθόλου νά ἠρεμήσει..... Ὁ μόνος πού θά μποροῦσε νά τό κάνει αὐτό εἶναι ὁ Θεός καί ἡ σοφή του καθοδήγηση. Αὐτός μπορεῖ νά ἠρεμήσει τά φουσκωμένα κύματα πού ἔρχονται, νά μᾶς ὁδηγήσει στή γαλήνη καί νά μᾶς χαρίσει σωτηρία..... μέ τίς μεσιτεῖες τοῦ συμπατριώτη μας Τροπαιούχου Μάρτυρα. Ὁ Μάρτυρας, λοιπόν, πρέπει ν΄ἀναλάβει πάλι τό τιμόνι τῆς πατρίδας μας καί νά τήν ὁδηγήσει μέ τή δύναμή του μέσα ἀπό τή θάλασσα τῶν ἀναρίθμητων συμφορῶν. Μακάρι αὐτό νά γίνει σύντομα μέ τήν ἐπίβλεψη τοῦ φιλεὐσπλαγχνου βλέμματος τοῦ Θεοῦ, πού συνήθως συγχωρεῖ τίς ἀμαρτίες μέ τίς ὁποῖες προκαλέσαμε τήν ὀργή του».(1) Ὁ συγγραφεύς τοῦ Χρονικοῦ θρηνεῖ, διότι οἱ Τοῦρκοι τοῦ Σουλτάνου Μουράτ κατέλαβαν ὅλους τούς Ὀρθοδόξους Ναούς καί τά μοναστήρια καί τά μετέτρεψαν σέ οἰκίες τους, ἐκτός ἀπό 4 Ναούς πού ἄφησαν στούς Χριστιανούς. Οἱ Ὀρθόδοξοι Ἕλληνες κάτοικοι περιορίσθηκαν σέ μία συνοικία ὑπό μορφήν γκέτο καί ὁ Μουράτ ἔφερε ἐποίκους Μουσουλμάνους ἀπό τά ἤδη κατακτημένα Γιαννιτσά. Ἔτσι εἶναι φυσικό ὅλοι οἱ Θεσσαλονικεῖς νά στρέφουν τίς ἱκεσίες τους πρός τόν Μάρτυρα, τόν Ἅγιο Δημήτριο τόν Μυροβλήτη, ὁ ὁποῖος ἔσωσε πολλές φορές τήν πόλη του ἀπό ἐπιθέσεις Σλάβων καί ἄλλων ἐπιδρομέων.
Ὁ Χριστιανικός χαρακτήρας τῆς πόλης ἄρχισε νά διαμορφώνεται ἤδη από τά μέσα τοῦ 1ου αἰῶνος μ.Χ μέ τό πέρασμα τοῦ Ἀποστόλου Παύλου. Γνωστές σέ ὅλους εἶναι οἱ δύο ἐπιστολές του πρός Θεσσαλονικεῖς. Τόν 9ο αἰῶνα τήν πόλη δοξάζουν οἱ δύο Ἱεραπόστολοι ἀδελφοί, ὁ Κωνσταντῖνος-Κύριλλος καί ὁ Μιχαήλ-Μεθόδιος. Ἐστάλησαν ἀπό τόν Πατριάρχη καί ἀπό τόν Αὐτοκράτορα στή Μεγάλη Μοραβία, σημερινή Τσεχία καί οἱ μαθητές τους δίδαξαν τόν Χριστιανισμό στούς Βουλγάρους καί σέ ἄλλους σλαβικούς λαούς.
Τόν 14ο αἰῶνα τήν πόλη τιμᾶ μέ τήν παρουσία του ὡς Ἀρχιεπίσκοπος ὁ Γρηγόριος Παλαμᾶς, κορυφαῖος θεολόγος καί ὑπερασπιστής τῶν Ἡσυχαστῶν. Ὁ ἀείμνηστος Βρετανός βυζαντινολόγος Στῆβεν Ράνσιμαν γράφει γιά τήν σπουδαιότητα τῆς πόλεως: «Ὅλοι οἱ φιλόδοξοι ἦταν φυσικό νά ἐπιζητοῦν νά πᾶνε στήν Κωνσταντινούπολη, γιατί ἦταν τό ἀναμφισβήτητο κέντρο τῆς Αὐτοκρατορίας. Στήν Εὐρώπη μόνο ἡ Θεσσαλονίκη μποροῦσε κατά κάποιο τρόπο νά συγκριθεῖ μαζί της. ... Ἦταν μεγα΄λη πόλη ἀπό τά πρῶτα κιόλας χρόνια τῆς Αὐτοκρατορίας. Στό τέλος τοῦ 9ου αῖῶνα εἶχε πάρει στά χέρια της μεγάλο μέρος τοῦ βουλγαρικοῦ ἐμπορίου καί παρά τή λεηλασία της ἀπό τούς Ἄραβες πειρατές τό 904 δέν ἔπαυε νά ἀναπτύσσεται...... Τήν ἐποχή τῶν Παλαιολόγων ἡ Θεσσαλονίκη ἔφθασε στό σημεῖο νά εὐημερεῖ περισσότερο καί ἀπό τήν ἴδια τήν πρωτεύουσα καί ἐπί πλέον ἡ Θεσσαλονίκη ἦταν καί κέντρο πνευματικό».(2)
Αὐτήν τήν πνευματική ἀκτινοβολία τῆς Θεσσαλονίκης περιγράφει μέ τά ἀκόλουθα λόγια ὁ ἀκαδημαϊκός καί βυζαντινολόγος Μανόλης Χατζηδάκης: «Ἐπώνυμοι καλλιτέχνες ἀπό τήν πόλη ἐργάζονται στήν ἑλληνική ἀκόμη Ἀχρίδα, τό 1295, στήν Περίβλεπτο. Εἶναι ὁ ζωγράφος Μιχαήλ Ἀστραπᾶς, ἀπό γνωστή οἰκογένεια τῆς Θεσσαλονίκης καί ὁ συνεργάτης του Εὐτύχιος, φορεῖς τῆς μοντέρνας τότε «ὀγκηρῆς τεχνοτροπίας», ἡ ὁποία δέν ἐντοπίζεται μόνο στή Θεσσαλονίκη..... Ἀπό τή Θεσσαλονίκη θέλει ἡ παράδοση νά κατάγεται καί ὁ μυθικός Μανουήλ Πανσέληνος, ὁ ζωγράφος τοῦ Πρωτάτου στίς Καρυές στό Ἅγιον Ὄρος, ἴσως ὁ καλύτερος γύρω στά 1300, μέ τήν σπάνια ποιότητα στήν ἐμφαντικά δραματική, μέ τούς ρεαλιστικούς τόνους «ὀγκηρή» τεχνοτροπία του. Οἱ δύο ζωγράφοι τῆς Θεσσαλονίκης, ὁ Μιχαήλ Ἀστραπᾶς καί ὁ Εὐτύχιος, πού μνημονεύσαμε στήν Ἀχρίδα, ἐξαοκολουθοῦννά ἐργάζονται τίς δύο πρῶτες δεκαετίες τοῦ 14ου αἰώνα, στήν ὑπηρεσία τοῦ Σέρβου κράλη Μιλοῦτιν..... Τό μαρτυροῦν ἡ Παναγία στή Λιέβισκα στήν Πριζρένη τοῦ 1308/9, ὁ Ἅγιος Γεώργιος στό Στάρο Ναγορίτσινο ( 1317), ὁ Ἅγιος Νικήτας στό Τσούτσερ (1320), ὅλα ὡραῖα καί σημαντικά ἔργα ἐνυπόγραφα τῶν δύο ζωγράφων». (3) Βλέπουμε, λοιπόν, ὅτι πολλοί ἀπό τούς Ὀρθοδόξους καλλιτεχνικούς θησαυρούς τοῦ Κοσσυφοπεδίου-Κοσσόβου πού καταστράφηκαν ἤ κινδύνευσαν κατά τίς πρόσφατες ἐχθροπραξίες ἀνήκουν στήν εὐρύτερη Ἑλληνοβυζαντινή κληρονομιά, ἡ ὁποία μέσῳ τῶν Θεσσαλονικέων ἁγιογράφων ἔγινε πλέον ἐθνική κληρονομιά καί τοῦ Ὀρθοδόξου σερβικοῦ λαοῦ. Ἀπό τό 315 π.Χ. ὅταν ἱδρύθηκε ἀπό τόν Κάσσανδρο πρός τιμήν τῆς συζύγου του Θεσσαλονίκης, θυγατέρας τοῦ Φιλίππου, μέχρι σήμερα ἡ Θεσσαλονίκη δέν ἔπαυσε νά ἀποτελεῖ σημαντικό κέντρο Ἑλληνισμοῦ ἐπί 2300 χρόνια καί ἐπίκεντρο Ὀρθοδόξου λατρευτικῆς, ἀσκητικῆς καί θεολογικῆς πνευματικότητος ἐπί 1950 χρόνια.
Τό 2012, σέ δύο χρόνια, θά ἑορτασθοῦν τά 100 χρόνια ἀπό τήν ἀπελευθέρωσή της ἀπό τόν τουρκικό ζυγό (26-10-1912) καί ἤδη ἔχουν ἀρχίσει οἰ προετοιμασίες. Ἀξίζει, λοιπόν, νά κλείσουμε αὐτό τό σύντομνο ἀφιέρωμα μέ μία μαρτυρία τῶν πρώτων χρόνων τῆς Τουρκοκρατίας πού διαλαλεῖ τήν ἑλληνική συνείδηση τῶν Χριστιανῶν κατοίκων τῆς πόλης. Πρόκειται γιά τήν ταφική μαρμάρινη πλάκα τοῦ Λουκᾶ Σπαντυούνη, ὁ ὁποῖος ἐτάφη μέσα στόν Ναό τοῦ Ἁγίου Δημητρίου τοῦ Μυροβλήτου τό 1481. Γράφει τό ἐπιτύμβιο ἐπίγραμμα μεταξύ ἄλλων: Αὔχημα δεχθείς τοῦ τῶν Ἑλλήνων γένους..... Ἔλαμψας λαμπρῶς τῷ τῶν ἀρετῶν κάλλει Σωφροσύνην γάρ καί ἀνδρείαν ἀσκήσας.......... Φίλη κεφαλή, ἐλπίς, ζωή, φῶς τέρψις Τοῦ Βυζαντίου καί τῶν Ἑλλήνων ὄρπηξ. (4) Ἄς προσευχηθοῦμε στόν Ἅγιο Δημήτριο τόν Μεγαλομάρτυρα νά διαφυλάσσει τήν πόλη του καί νά τῆς χαρίζει εἰρήνη καί πνευματική προκοπή, ὥστε νά μποροῦν οἱ κάτοικοί της νά ἀξιοποιοῦν τά πανανθρώπινα διδάγματα τῆς Ὀρθοδοξίας καί τίς οἰκουμενικές ἀξίες τοῦ Ἑλληνισμοῦ.
ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
(1) Ἰωάννης Καμινιάτης, Εὐστάθιος Θεσσαλονίκης, Ἰωάννης Ἀναγνώστης: ΧΡΟΝΙΚΑ ΤΩΝ ΑΛΩΣΕΩΝ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ, ἐκδόσεις ΑΓΡΑ, Ἀθήνα 2009, σελ. 351.
(2) Ἀπό τό βιβλίο του «Βυζαντινός Πολιτισμός» πού ἀνθολογεῖται στό ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΥΜΝΟΛΟΓΙΟΝ τοῦ Συνδέσμου Θεσσαλονικέων Ἀθήνας, Ἀθήνα 2007, ἐπιμέλεια Ἰωάννου Χολέβα, σελ. 99.
(3) Περιοδικό «Νέα Ἑστία»: ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, Χριστούγεννα 1985, σελ. 520.
(4) Τό δημοσιεύει ὁ Διονύσιος Ζακυθηνός, ὅπως ἀνωτέρω, σελ. 513
Πολιτικός Ἐπιστήμων
Ὁ μήνας Μάϊος προσφέρεται γιά μία ἀναβάπτιση στή Βυζαντινή Ἱστορία, στίς δόξες καί στίς περιπέτειες τοῦ Χριστιανικοῦ Ἑλληνισμοῦ, στά μεγαλεῖα καί στίς ἁλώσεις τῆς Ρωμανίας, ὅπως ἦταν τό πραγματικό ὄνομα τῆς Βυζαντινῆς Αὐτοκρατορίας. Τό κράτος τῆς Κωνσταντινουπόλεως-Νέας Ρώμης ὑπῆρξε τό πρῶτο εὐρωπαϊκό κράτος ὅπως συμφωνοῦν οἱ μεγαλύτεροι ἱστορικοί τῆς Δύσεως, διότι συνδύαζε τήν Ἑλληνική παιδεία καί πολιτιστική συνέχεια, τή Χριστιανική Πίστη καί τή Ρωμαϊκή νομική καί πολιτειακή συγκρότηση. Τήν Ἅλωση τῆς Βασιλεύουσας στίς 29 Μαΐου 1453 τήν ἔκλαψε ὁ λαός μας μέ θρήνους καί τήν ἐμπλούτισε μέ θρύλους γιά νά ἀναπτερωθεῖ ἡ χαμένη αἰσιοδοξία.
Ὅμως ὑπῆρξε καί μία ἄλλη σημαντική Ἅλωση, ἡ ὁποία προηγήθηκε κατά 23 χρόνια. Τό 1430 ἡ κατεχόμενη ἀπό τούς Βενετούς Θεσσαλονίκη, ἡ Συμβασιλεύουσα τῆς Βυζαντινῆς Ρωμηοσύνης, καταλαμβάνεται ἀπό τούς Ὀθωμανούς Τούρκους. Τήν καταστροφή καταγράφει συγκινητικά ὁ Ἰωάννης Ἀναγνώστης, πιθανόν λόγιος κληρικός τῆς ἐποχῆς ἐκείνης. Εἶχαν προηγηθεῖ ἄλλες δύο βαρειές ὑποδουλώσεις.
Ἡ εἰσβολή τῶν Σαρακηνῶν Ἀράβων στήν πόλη τό 904 μ.Χ. , τήν ὁποία κατέγραψε τό Χρονικό τοῦ Ἰωάννη Καμινιάτη, ἑνός Θεσσαλονικέως εὐλαβεστάτου πού σύρθηκε αἰχμάλωτος στήν Τρίπολη τοῦ Λιβάνου. Καί ἡ κατάκτηση τῆς Θεσσαλονίκης ἀπό τούς Νορμανδούς τό 1185 μ.Χ., τήν ὁποία περιγράφει γλαφυρότατα ὁ αὐτόπτης μάρτυς Ἀρχιεπίσκοπος τῆς πόλεως Εὐστάθιος, ὁ Ἅγιος τῆς Ἐκκλησίας μας καί μέγας μελετητής τοῦ Ὁμήρου.
Γιά τήν Ἅλωση ἀπό τούς Τούρκους τό 1430 ὁ Ἰωάννης Ἁναγνώστης θρηνεῖ λέγοντας μεταξύ ἄλλων τά ἑξῆς: «Ἡ πόλη εἶναι σάν καράβι πού παραδέρνει μέσα σέ ἕνα πέλαγος συμφορῶν. Εἶναι σάν νά τήν σφυροκοποῦν καθημερινά ἄνεμοι πού τήν ταράζουν καί τῆς προκαλοῦν ναυτία καί ἴλιγγο καί δέν τήν ἀφήνουν καθόλου νά ἠρεμήσει..... Ὁ μόνος πού θά μποροῦσε νά τό κάνει αὐτό εἶναι ὁ Θεός καί ἡ σοφή του καθοδήγηση. Αὐτός μπορεῖ νά ἠρεμήσει τά φουσκωμένα κύματα πού ἔρχονται, νά μᾶς ὁδηγήσει στή γαλήνη καί νά μᾶς χαρίσει σωτηρία..... μέ τίς μεσιτεῖες τοῦ συμπατριώτη μας Τροπαιούχου Μάρτυρα. Ὁ Μάρτυρας, λοιπόν, πρέπει ν΄ἀναλάβει πάλι τό τιμόνι τῆς πατρίδας μας καί νά τήν ὁδηγήσει μέ τή δύναμή του μέσα ἀπό τή θάλασσα τῶν ἀναρίθμητων συμφορῶν. Μακάρι αὐτό νά γίνει σύντομα μέ τήν ἐπίβλεψη τοῦ φιλεὐσπλαγχνου βλέμματος τοῦ Θεοῦ, πού συνήθως συγχωρεῖ τίς ἀμαρτίες μέ τίς ὁποῖες προκαλέσαμε τήν ὀργή του».(1) Ὁ συγγραφεύς τοῦ Χρονικοῦ θρηνεῖ, διότι οἱ Τοῦρκοι τοῦ Σουλτάνου Μουράτ κατέλαβαν ὅλους τούς Ὀρθοδόξους Ναούς καί τά μοναστήρια καί τά μετέτρεψαν σέ οἰκίες τους, ἐκτός ἀπό 4 Ναούς πού ἄφησαν στούς Χριστιανούς. Οἱ Ὀρθόδοξοι Ἕλληνες κάτοικοι περιορίσθηκαν σέ μία συνοικία ὑπό μορφήν γκέτο καί ὁ Μουράτ ἔφερε ἐποίκους Μουσουλμάνους ἀπό τά ἤδη κατακτημένα Γιαννιτσά. Ἔτσι εἶναι φυσικό ὅλοι οἱ Θεσσαλονικεῖς νά στρέφουν τίς ἱκεσίες τους πρός τόν Μάρτυρα, τόν Ἅγιο Δημήτριο τόν Μυροβλήτη, ὁ ὁποῖος ἔσωσε πολλές φορές τήν πόλη του ἀπό ἐπιθέσεις Σλάβων καί ἄλλων ἐπιδρομέων. Ὁ Χριστιανικός χαρακτήρας τῆς πόλης ἄρχισε νά διαμορφώνεται ἤδη από τά μέσα τοῦ 1ου αἰῶνος μ.Χ μέ τό πέρασμα τοῦ Ἀποστόλου Παύλου. Γνωστές σέ ὅλους εἶναι οἱ δύο ἐπιστολές του πρός Θεσσαλονικεῖς. Τόν 9ο αἰῶνα τήν πόλη δοξάζουν οἱ δύο Ἱεραπόστολοι ἀδελφοί, ὁ Κωνσταντῖνος-Κύριλλος καί ὁ Μιχαήλ-Μεθόδιος. Ἐστάλησαν ἀπό τόν Πατριάρχη καί ἀπό τόν Αὐτοκράτορα στή Μεγάλη Μοραβία, σημερινή Τσεχία καί οἱ μαθητές τους δίδαξαν τόν Χριστιανισμό στούς Βουλγάρους καί σέ ἄλλους σλαβικούς λαούς.
Αὐτήν τήν πνευματική ἀκτινοβολία τῆς Θεσσαλονίκης περιγράφει μέ τά ἀκόλουθα λόγια ὁ ἀκαδημαϊκός καί βυζαντινολόγος Μανόλης Χατζηδάκης: «Ἐπώνυμοι καλλιτέχνες ἀπό τήν πόλη ἐργάζονται στήν ἑλληνική ἀκόμη Ἀχρίδα, τό 1295, στήν Περίβλεπτο. Εἶναι ὁ ζωγράφος Μιχαήλ Ἀστραπᾶς, ἀπό γνωστή οἰκογένεια τῆς Θεσσαλονίκης καί ὁ συνεργάτης του Εὐτύχιος, φορεῖς τῆς μοντέρνας τότε «ὀγκηρῆς τεχνοτροπίας», ἡ ὁποία δέν ἐντοπίζεται μόνο στή Θεσσαλονίκη..... Ἀπό τή Θεσσαλονίκη θέλει ἡ παράδοση νά κατάγεται καί ὁ μυθικός Μανουήλ Πανσέληνος, ὁ ζωγράφος τοῦ Πρωτάτου στίς Καρυές στό Ἅγιον Ὄρος, ἴσως ὁ καλύτερος γύρω στά 1300, μέ τήν σπάνια ποιότητα στήν ἐμφαντικά δραματική, μέ τούς ρεαλιστικούς τόνους «ὀγκηρή» τεχνοτροπία του. Οἱ δύο ζωγράφοι τῆς Θεσσαλονίκης, ὁ Μιχαήλ Ἀστραπᾶς καί ὁ Εὐτύχιος, πού μνημονεύσαμε στήν Ἀχρίδα, ἐξαοκολουθοῦννά ἐργάζονται τίς δύο πρῶτες δεκαετίες τοῦ 14ου αἰώνα, στήν ὑπηρεσία τοῦ Σέρβου κράλη Μιλοῦτιν..... Τό μαρτυροῦν ἡ Παναγία στή Λιέβισκα στήν Πριζρένη τοῦ 1308/9, ὁ Ἅγιος Γεώργιος στό Στάρο Ναγορίτσινο ( 1317), ὁ Ἅγιος Νικήτας στό Τσούτσερ (1320), ὅλα ὡραῖα καί σημαντικά ἔργα ἐνυπόγραφα τῶν δύο ζωγράφων». (3) Βλέπουμε, λοιπόν, ὅτι πολλοί ἀπό τούς Ὀρθοδόξους καλλιτεχνικούς θησαυρούς τοῦ Κοσσυφοπεδίου-Κοσσόβου πού καταστράφηκαν ἤ κινδύνευσαν κατά τίς πρόσφατες ἐχθροπραξίες ἀνήκουν στήν εὐρύτερη Ἑλληνοβυζαντινή κληρονομιά, ἡ ὁποία μέσῳ τῶν Θεσσαλονικέων ἁγιογράφων ἔγινε πλέον ἐθνική κληρονομιά καί τοῦ Ὀρθοδόξου σερβικοῦ λαοῦ. Ἀπό τό 315 π.Χ. ὅταν ἱδρύθηκε ἀπό τόν Κάσσανδρο πρός τιμήν τῆς συζύγου του Θεσσαλονίκης, θυγατέρας τοῦ Φιλίππου, μέχρι σήμερα ἡ Θεσσαλονίκη δέν ἔπαυσε νά ἀποτελεῖ σημαντικό κέντρο Ἑλληνισμοῦ ἐπί 2300 χρόνια καί ἐπίκεντρο Ὀρθοδόξου λατρευτικῆς, ἀσκητικῆς καί θεολογικῆς πνευματικότητος ἐπί 1950 χρόνια.
Τό 2012, σέ δύο χρόνια, θά ἑορτασθοῦν τά 100 χρόνια ἀπό τήν ἀπελευθέρωσή της ἀπό τόν τουρκικό ζυγό (26-10-1912) καί ἤδη ἔχουν ἀρχίσει οἰ προετοιμασίες. Ἀξίζει, λοιπόν, νά κλείσουμε αὐτό τό σύντομνο ἀφιέρωμα μέ μία μαρτυρία τῶν πρώτων χρόνων τῆς Τουρκοκρατίας πού διαλαλεῖ τήν ἑλληνική συνείδηση τῶν Χριστιανῶν κατοίκων τῆς πόλης. Πρόκειται γιά τήν ταφική μαρμάρινη πλάκα τοῦ Λουκᾶ Σπαντυούνη, ὁ ὁποῖος ἐτάφη μέσα στόν Ναό τοῦ Ἁγίου Δημητρίου τοῦ Μυροβλήτου τό 1481. Γράφει τό ἐπιτύμβιο ἐπίγραμμα μεταξύ ἄλλων: Αὔχημα δεχθείς τοῦ τῶν Ἑλλήνων γένους..... Ἔλαμψας λαμπρῶς τῷ τῶν ἀρετῶν κάλλει Σωφροσύνην γάρ καί ἀνδρείαν ἀσκήσας.......... Φίλη κεφαλή, ἐλπίς, ζωή, φῶς τέρψις Τοῦ Βυζαντίου καί τῶν Ἑλλήνων ὄρπηξ. (4) Ἄς προσευχηθοῦμε στόν Ἅγιο Δημήτριο τόν Μεγαλομάρτυρα νά διαφυλάσσει τήν πόλη του καί νά τῆς χαρίζει εἰρήνη καί πνευματική προκοπή, ὥστε νά μποροῦν οἱ κάτοικοί της νά ἀξιοποιοῦν τά πανανθρώπινα διδάγματα τῆς Ὀρθοδοξίας καί τίς οἰκουμενικές ἀξίες τοῦ Ἑλληνισμοῦ. ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
(1) Ἰωάννης Καμινιάτης, Εὐστάθιος Θεσσαλονίκης, Ἰωάννης Ἀναγνώστης: ΧΡΟΝΙΚΑ ΤΩΝ ΑΛΩΣΕΩΝ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ, ἐκδόσεις ΑΓΡΑ, Ἀθήνα 2009, σελ. 351.
(2) Ἀπό τό βιβλίο του «Βυζαντινός Πολιτισμός» πού ἀνθολογεῖται στό ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΥΜΝΟΛΟΓΙΟΝ τοῦ Συνδέσμου Θεσσαλονικέων Ἀθήνας, Ἀθήνα 2007, ἐπιμέλεια Ἰωάννου Χολέβα, σελ. 99.
(3) Περιοδικό «Νέα Ἑστία»: ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, Χριστούγεννα 1985, σελ. 520.
(4) Τό δημοσιεύει ὁ Διονύσιος Ζακυθηνός, ὅπως ἀνωτέρω, σελ. 513
30 AΠPIΛIOY: ΠAΓKOΣMIA HMEPA ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΣΩΜΑΤΙΚΗΣ ΤΙΜΩΡΙΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ
AΠOΣTOΛOΣ N. ΣAMΠAZIΩTHΣ
Kλινικός Ψυχολόγος-Σύμβουλος Oικογένειας,
Eπιστημονικός συνεργάτης Eλληνικής Eταιρείας Mελέτης και Πρόληψης της Kακοποίησης, Eπιστημονικός Συνεργάτης του Eλληνικού Δικτύου Γυναικών Eυρώπης.
«Κι εμένα με χτυπούσαν οι γονείς μου όταν ήμουν μικρός και μεγάλωσα μια χαρά, τι έχω;»
«Αν δεν δίνουμε λίγο ξύλο στα παιδιά, θα γίνουν κακομαθημένα.»
Οι παραπάνω είναι κάποιες από τις απαντήσεις που μπορεί να ακούσει κανείς από γονείς που εξακολουθούν να χρησιμοποιούν τη σωματική τιμωρία ως τρόπο πειθαρχίας στα παιδιά τους. Ως σωματική τιμωρία ορίζεται οποιαδήποτε πράξη επιβάλλει πόνο ή σωματική δυσφορία σε ανήλικο, με σκοπό τον σωφρονισμό ή τον έλεγχο της συμπεριφοράς του. Πράξεις βίας – που συχνά οι γονείς αποδίδουν «στα νεύρα» – όπως το χαστούκι, το άγριο σπρώξιμο, το χτύπημα με αντικείμενο, το ταρακούνημα, το τράβηγμα ή το δάγκωμα συμπεριλαμβάνονται στις μορφές σωματικής τιμωρίας.
Μια πιο προσεκτική ματιά στις επιπτώσεις της σωματικής τιμωρίας αρκεί για να μας πείσει για την ανάγκη να αντικατασταθεί στην καθημερινότητά μας από σύγχρονες μεθόδους πειθαρχίας και διαπαιδαγώγησης.
Αρχικά, η σωματική τιμωρία είναι υποτιμητική, το παιδί νιώθει απελπισία και ταπείνωση, και λαμβάνει το μήνυμα ότι η βία είναι μια ορθή μέθοδος επίλυσης των προβλημάτων. Έτσι, το παιδί γίνεται πιο υποχωρητικό ή επιθετικό και εμφανίζει αντικοινωνική συμπεριφορά. Τα παιδιά που τα χτυπούν συχνά είναι πιο πιθανό, με την πάροδο των ετών, να λένε ψέματα ή να εξαπατούν τους γύρω τους, να είναι απείθαρχα στο σχολείο, να απειλούν συνομηλίκους, χωρίς να νιώθουν ενοχές ή να έχουν αναστολές αλλά και να εμφανίζουν χαμηλότερες επιδόσεις στο σχολείο. Ακόμα, μία σημαντική επίπτωση της σωματικής τιμωρίας αφορά τη σχέση γονιού - παιδιού, η οποία κλονίζεται και υπάρχει το ενδεχόμενο να διαγραφεί. Τέλος, τα παιδιά που βιώνουν τη σωματική τιμωρία είναι πιο πιθανό να παρουσιάσουν ως ενήλικες καταθλιπτικά συμπτώματα ή βίαιη συμπεριφορά, καθώς και να χτυπούν τα παιδί, τον/την σύντροφό τους ή και τους γονείς τους.
Η πειθαρχία του παιδιού, στο πλαίσιο της διαπαιδαγώγησής του, μπορεί να επιτευχθεί και μέσω τεχνικών βελτίωσης της επικοινωνίας. Για παράδειγμα, όταν το παιδί είναι εκνευρισμένο, ο γονιός μπορεί αρχικά να το ρωτήσει «τι συμβαίνει». Έτσι, ίσως να προλάβει μία κρίση, εφόσον η συναισθηματική ένταση του παιδιού θα βρει λεκτική διέξοδο. Ειδικά για τα παιδιά ηλικίας 3-5 ετών, είναι σημαντικό να τους λέγεται τι να κάνουν, παρά τι να μην κάνουν. Επίσης, καλό είναι να αποφεύγονται οι σκληροί περιορισμοί. Είναι προτιμότερο για κάθε «όχι» που λέει κανείς στο παιδί να του δίνει παράλληλα και δύο επιθυμητές επιλογές.
Με αυτή την τεχνική, αφενός τίθενται όρια κι αφετέρου το παιδί ενθαρρύνεται να ανεξαρτητοποιηθεί και να πάρει αποφάσεις. Ο γονιός μπορεί να δημιουργήσει θετικές βάσεις για την επικοινωνία του με το παιδί όταν ακούει προσεκτικά όσα λέει, όταν του εκφράζει στοργή και τρυφερότητα κι αφιερώνει χρόνο για να παίξει μαζί του. Έτσι, μεταφέρει το μήνυμα στο παιδί ότι είναι σημαντικό πρόσωπο. Ακόμα, ενισχύοντας τις επιθυμητές συμπεριφορές του κι επιβραβεύοντάς το, ενισχύει την αυτοεκτίμησή του.
Ο γονιός μπορεί να φροντίζει ώστε τα λόγια του να περιλαμβάνουν το πώς νιώθει ο ίδιος, αλλά και να δείχνει ότι κατανοεί την άποψη ή τη θέση του παιδιού. Είναι σημαντικό ακόμα να εξηγούμε στο παιδί την αναγκαιότητα να υπάρχουν κανόνες και όρια στην οικογένεια καθώς και να μπορούμε να ακούμε τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνεται το παιδί τα πράγματα.
Τέλος, ιδιαίτερης σημασίας είναι και η ενίσχυση της εξω-λεκτικής επικοινωνίας. Η επικοινωνία βελτιώνεται όταν ο συνομιλητής του παιδιού διατηρεί τη βλεμματική επαφή μαζί του και δείχνει με τον τόνο της φωνής του, τη στάση του σώματος και τις εκφράσεις του προσώπου του ότι το προσέχει και δεν αδιαφορεί. Παράλληλα με τις μεθόδους βελτίωσης της επικοινωνίας, προτείνονται πλέον από τους ειδικούς και εναλλακτικές τεχνικές πειθαρχίας, αντί της σωματικής τιμωρίας, με θετικά αποτελέσματα. Τέτοιες τεχνικές είναι το «διάλειμμα» ή «διακοπή» ("time-out"), η «απομάκρυνση προνομίων», η θετική ενίσχυση και η λεκτική αποδοκιμασία, με τις οποίες μπορούν να εξοικειωθούν οι γονείς και να τις εφαρμόζουν στη διαπαιδαγώγηση των παιδιών τους, με τη συμβολή και τη συνεργασία με τους ειδικούς. Έχει μεγάλη αξία να καταλάβουμε ότι η βία και η επιβολή δεν είναι λύση. Ίσως να είναι απλά ο φαινομενικά εύκολος τρόπος.
Σίγουρα, είναι πιο δύσκολο να προσπαθήσουμε να μάθουμε το παιδί μας να πειθαρχεί, μαθαίνοντας παράλληλα κι εμείς να ελέγχουμε το θυμό μας, να βλέπουμε τι κρύβεται πίσω από τις αταξίες του, να αφουγκραζόμαστε τι νιώθει και ποιες είναι οι ανάγκες του. Με τον τρόπο αυτό, μπορούμε να δημιουργήσουμε τις βάσεις για μια πιο υγιή αλληλεπίδραση με το παιδί.
Ας προσπαθήσουμε, λοιπόν, να «πειθαρχήσουμε» κι εμείς μαζί με το παιδί μας, να μάθουμε κι εμείς, να διαπαιδαγωγηθούμε μέσα από το μεγάλωμά του.
Kλινικός Ψυχολόγος-Σύμβουλος Oικογένειας,
Eπιστημονικός συνεργάτης Eλληνικής Eταιρείας Mελέτης και Πρόληψης της Kακοποίησης, Eπιστημονικός Συνεργάτης του Eλληνικού Δικτύου Γυναικών Eυρώπης.
«Κι εμένα με χτυπούσαν οι γονείς μου όταν ήμουν μικρός και μεγάλωσα μια χαρά, τι έχω;»
«Αν δεν δίνουμε λίγο ξύλο στα παιδιά, θα γίνουν κακομαθημένα.»
Μια πιο προσεκτική ματιά στις επιπτώσεις της σωματικής τιμωρίας αρκεί για να μας πείσει για την ανάγκη να αντικατασταθεί στην καθημερινότητά μας από σύγχρονες μεθόδους πειθαρχίας και διαπαιδαγώγησης.
Αρχικά, η σωματική τιμωρία είναι υποτιμητική, το παιδί νιώθει απελπισία και ταπείνωση, και λαμβάνει το μήνυμα ότι η βία είναι μια ορθή μέθοδος επίλυσης των προβλημάτων. Έτσι, το παιδί γίνεται πιο υποχωρητικό ή επιθετικό και εμφανίζει αντικοινωνική συμπεριφορά. Τα παιδιά που τα χτυπούν συχνά είναι πιο πιθανό, με την πάροδο των ετών, να λένε ψέματα ή να εξαπατούν τους γύρω τους, να είναι απείθαρχα στο σχολείο, να απειλούν συνομηλίκους, χωρίς να νιώθουν ενοχές ή να έχουν αναστολές αλλά και να εμφανίζουν χαμηλότερες επιδόσεις στο σχολείο. Ακόμα, μία σημαντική επίπτωση της σωματικής τιμωρίας αφορά τη σχέση γονιού - παιδιού, η οποία κλονίζεται και υπάρχει το ενδεχόμενο να διαγραφεί. Τέλος, τα παιδιά που βιώνουν τη σωματική τιμωρία είναι πιο πιθανό να παρουσιάσουν ως ενήλικες καταθλιπτικά συμπτώματα ή βίαιη συμπεριφορά, καθώς και να χτυπούν τα παιδί, τον/την σύντροφό τους ή και τους γονείς τους.
Η πειθαρχία του παιδιού, στο πλαίσιο της διαπαιδαγώγησής του, μπορεί να επιτευχθεί και μέσω τεχνικών βελτίωσης της επικοινωνίας. Για παράδειγμα, όταν το παιδί είναι εκνευρισμένο, ο γονιός μπορεί αρχικά να το ρωτήσει «τι συμβαίνει». Έτσι, ίσως να προλάβει μία κρίση, εφόσον η συναισθηματική ένταση του παιδιού θα βρει λεκτική διέξοδο. Ειδικά για τα παιδιά ηλικίας 3-5 ετών, είναι σημαντικό να τους λέγεται τι να κάνουν, παρά τι να μην κάνουν. Επίσης, καλό είναι να αποφεύγονται οι σκληροί περιορισμοί. Είναι προτιμότερο για κάθε «όχι» που λέει κανείς στο παιδί να του δίνει παράλληλα και δύο επιθυμητές επιλογές.
Με αυτή την τεχνική, αφενός τίθενται όρια κι αφετέρου το παιδί ενθαρρύνεται να ανεξαρτητοποιηθεί και να πάρει αποφάσεις. Ο γονιός μπορεί να δημιουργήσει θετικές βάσεις για την επικοινωνία του με το παιδί όταν ακούει προσεκτικά όσα λέει, όταν του εκφράζει στοργή και τρυφερότητα κι αφιερώνει χρόνο για να παίξει μαζί του. Έτσι, μεταφέρει το μήνυμα στο παιδί ότι είναι σημαντικό πρόσωπο. Ακόμα, ενισχύοντας τις επιθυμητές συμπεριφορές του κι επιβραβεύοντάς το, ενισχύει την αυτοεκτίμησή του.
Ο γονιός μπορεί να φροντίζει ώστε τα λόγια του να περιλαμβάνουν το πώς νιώθει ο ίδιος, αλλά και να δείχνει ότι κατανοεί την άποψη ή τη θέση του παιδιού. Είναι σημαντικό ακόμα να εξηγούμε στο παιδί την αναγκαιότητα να υπάρχουν κανόνες και όρια στην οικογένεια καθώς και να μπορούμε να ακούμε τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνεται το παιδί τα πράγματα.
Τέλος, ιδιαίτερης σημασίας είναι και η ενίσχυση της εξω-λεκτικής επικοινωνίας. Η επικοινωνία βελτιώνεται όταν ο συνομιλητής του παιδιού διατηρεί τη βλεμματική επαφή μαζί του και δείχνει με τον τόνο της φωνής του, τη στάση του σώματος και τις εκφράσεις του προσώπου του ότι το προσέχει και δεν αδιαφορεί. Παράλληλα με τις μεθόδους βελτίωσης της επικοινωνίας, προτείνονται πλέον από τους ειδικούς και εναλλακτικές τεχνικές πειθαρχίας, αντί της σωματικής τιμωρίας, με θετικά αποτελέσματα. Τέτοιες τεχνικές είναι το «διάλειμμα» ή «διακοπή» ("time-out"), η «απομάκρυνση προνομίων», η θετική ενίσχυση και η λεκτική αποδοκιμασία, με τις οποίες μπορούν να εξοικειωθούν οι γονείς και να τις εφαρμόζουν στη διαπαιδαγώγηση των παιδιών τους, με τη συμβολή και τη συνεργασία με τους ειδικούς. Έχει μεγάλη αξία να καταλάβουμε ότι η βία και η επιβολή δεν είναι λύση. Ίσως να είναι απλά ο φαινομενικά εύκολος τρόπος.
Σίγουρα, είναι πιο δύσκολο να προσπαθήσουμε να μάθουμε το παιδί μας να πειθαρχεί, μαθαίνοντας παράλληλα κι εμείς να ελέγχουμε το θυμό μας, να βλέπουμε τι κρύβεται πίσω από τις αταξίες του, να αφουγκραζόμαστε τι νιώθει και ποιες είναι οι ανάγκες του. Με τον τρόπο αυτό, μπορούμε να δημιουργήσουμε τις βάσεις για μια πιο υγιή αλληλεπίδραση με το παιδί.
Ας προσπαθήσουμε, λοιπόν, να «πειθαρχήσουμε» κι εμείς μαζί με το παιδί μας, να μάθουμε κι εμείς, να διαπαιδαγωγηθούμε μέσα από το μεγάλωμά του.
5 Μαΐ 2010
Ραδιοφωνική εκπομπή αφιέρωμα στον π. Ιουστίνο Πόποβιτς
9.00-10.00 μ.μ.
η εκπομπή "ΤΟΥ ΠΑΡΟΝΤΟΣ ΚΟΣΜΟΥ ΠΑΡΟΙΚΟΙ" απο την Πειραϊκή Εκκλησία ( 91,2 FM και μέσω Διαδικτύου http://www.pe912fm.com/),
θα είναι αφιερωμένη στον π. ΙΟΥΣΤΙΝΟ ΠΟΠΟΒΙΤΣ, τον οποίο η Σύνοδος της Ιεραρχίας της Σερβικής Ορθοδόξου Εκκλησίας, κατέταξε στα Δίπτυχα των Αγίων της, κατά τη συνεδρίαση της 29ης Απριλίου 2010.
Στο πλαίσιο της εκπομπής θα συζητήσουμε για τον Όσιο Πατέρα, τον κορυφαίο Θεολόγο του 20ου αιώνα, τον Διανοούμενο, Φιλόσοφο, Πανεπιστημιακό δάσκαλο, τον Άνθρωπο της αγάπης και των δακρύων, τον Γέροντα που βίωσε την εμπειρία της Εκκλησίας και ευλογήθηκε απο την Χάρη του Αγίου Πνεύματος, με τον πρωτοπρεσβύτερο π. Σταμάτιο ΣΚΛΗΡΗ.
Θα προσεγγίσουμε επίσης τον βίο και την πολιτεία του Οσίου Πατρός μέσα απο τα κείμενα του σχετικού αφιερώματος του τεύχους Μαϊου 2010, του περιοδικού "ΠΕΙΡΑΪΚΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ", που ήδη κυκλοφορεί.
1 Μαΐ 2010
Η Ελλάδα μας μάς χρειάζεται
( Απο την μαρτυρική, ημικατεχόμενη Κύπρο μας, προέρχεται το παρακάτω κείμενο-πηγή ελπίδας, αντίδοτο στη θλίψη και την απογοήτευση, που όλοι μας νοιώθουμε έντονα αυτές τις ημέρες, με αφορμή τη δεινή οικονομική κατάσταση, στην οποία έχει περιέλθει η πατρίδα μας. Πηγή γλυκειάς παρηγοριάς για τα σκληρά οικονομικά μέτρα που πλήττουν βάναυσα και παλι, τα μεσαία και χαμηλά εισοδήματα, τα μέτρα τα οποία στερούν απο τους νέους την ελπίδα και την προοπτική, τα μέτρα που επιβάλλονται σ' αυτούς που δεν ευθύνονται για το κατάντημα της πατρίδος μας ενώ αφήνουν αλώβητους για άλλη μια φορά αυτούς που μας οδήγησαν σ' αυτή την κατάσταση).
Του ΛΑΖΑΡΟΥ ΜΑΥΡΟΥ
ΠΗΓΗ: www.sigmalive.com/simerini/columns/iristho/262089
Δ Ε Ν ΓΝΩΡΙΖΟΥΜΕ ακόμα, πόσα επείγοντα θα πρέπει να αποφασίσει το κυπριακό μας κράτος, η Κυβέρνηση και η Βουλή μας, για να βοηθήσει επαρκώς την Ελλάδα μας. Οφείλουμε τάχιστα οι ενεργοί πολίτες - κυρίαρχος λαός - να φωνάξουμε πειστικά προς τους άρχοντες της πολιτείας μας ότι: Πάνω απ’ όλα και πριν απ’ όλα η Ελλάδα μας! Και το ύψιστο καθήκον για τη σωτηρία της.
Κ Ι ΕΝΩ τούτο είναι το πρώτο πολιτικό, πολιτειακό μας καθήκον - πίεσης και επηρεασμού των διαδικασιών λήψης των ορθών πολιτικών αποφάσεων - δίπλα και παραλλήλως προεξάρχει το προσωπικό ενός εκάστου καθήκον: Οι προσωπικές και οι οικογενειακές μας ΥΠΑΡΚΤΕΣ δυνατότητες. Του καθενός μας και της παρέας μας. Και των σωματείων και των οργανώσεων και των ομάδων και των ενοριών και των εκκλησιών και των σχολείων μας: Να σώσουμε την Ελλάδα μας.
Αρχίζοντας από τα πιο απλά: Μ Ο Ν Ο ΣΤΗΝ Ελλάδα μας από φέτος οι διακοπές μας. Εκεί τα ταξίδια μας. Εκεί ο μόνος προορισμός μας. Εκεί όλα τα διαθέσιμα χρήματα της αναψυχής μας. Γ Ν Η Σ Ι Α ΤΕΚΝΑ κι εγγόνια φτωχών αλλ’ υπερήφανων και, προπάντων, αξιοπρεπών Κυπριωτών βρακάδων παππούδων, που διατράνωναν ότι προτιμούσαν «τα ράκη της μητρός αντί τις πορφύρες της μητριάς» και που γέμιζαν τους τοίχους της αγγλοκρατίας με το γαλάζιο τους πάθος, «την Ελλάδα θέλομεν κι ας τρώγωμεν πέτρες», την Ελλάδα πρέπει, τώρα, να βρούμε χίλιους δυο τρόπους, να βοηθήσουμε για να σωθεί. Με ό,τι έχουμε και δεν έχουμε. Με όσα μπορούμε να επινοήσουμε για χάρη της. ΑΠΟΓΟΝΟΙ των αλατζιένων είμαστε. Όταν χρειάστηκε στον εθνικοαπελευθερωτικό μας αγώνα να πλήξουμε τα οικονομικά συμφέροντα των Εγγλέζων αποικιοκρατών, μποϊκοτάραμε τα κασμίρια τους. Και ντυνόμασταν περήφανοι τις ταπεινές αλατζιές της επιτόπιας βούφας της ελληνικής μας αξιοπρέπειας. Τώρα, πολύ πλουσιότεροι, εχούμενοι και δυνάμενοι, ήρθε η ώρα, με την ίδια λογική, με το ίδιο πάθος, να ενισχύσουμε οικονομικά την Ελλάδα μας:
ΕΚ ΤΩΝ ΔΙΑΚΟΠΩΝ άρξασθε. Και των όποιων εκδρομών. Μοναδικός προορισμός η Ελλάδα μας. Κι όταν ο ελλα-δικός μας λαός καταφέρει επιτέλους να βρει τον ικανό Ανορθωτή της πατρίδας (όπως βρήκε το 1910 τον Ελευθέριο Βενιζέλο), για να βάλει μπρος την Ανορθωτική Κυβέρνηση της Ελλάδας, όχι μόνο τις χρυσές βέρες μας να μαζέψουμε ξανά για χάρη της, αλλά κι απ’ το υστέρημά μας να του δώσουμε…
Του ΛΑΖΑΡΟΥ ΜΑΥΡΟΥ
ΠΗΓΗ: www.sigmalive.com/simerini/columns/iristho/262089
Δ Ε Ν ΓΝΩΡΙΖΟΥΜΕ ακόμα, πόσα επείγοντα θα πρέπει να αποφασίσει το κυπριακό μας κράτος, η Κυβέρνηση και η Βουλή μας, για να βοηθήσει επαρκώς την Ελλάδα μας. Οφείλουμε τάχιστα οι ενεργοί πολίτες - κυρίαρχος λαός - να φωνάξουμε πειστικά προς τους άρχοντες της πολιτείας μας ότι: Πάνω απ’ όλα και πριν απ’ όλα η Ελλάδα μας! Και το ύψιστο καθήκον για τη σωτηρία της. Κ Ι ΕΝΩ τούτο είναι το πρώτο πολιτικό, πολιτειακό μας καθήκον - πίεσης και επηρεασμού των διαδικασιών λήψης των ορθών πολιτικών αποφάσεων - δίπλα και παραλλήλως προεξάρχει το προσωπικό ενός εκάστου καθήκον: Οι προσωπικές και οι οικογενειακές μας ΥΠΑΡΚΤΕΣ δυνατότητες. Του καθενός μας και της παρέας μας. Και των σωματείων και των οργανώσεων και των ομάδων και των ενοριών και των εκκλησιών και των σχολείων μας: Να σώσουμε την Ελλάδα μας.
Αρχίζοντας από τα πιο απλά: Μ Ο Ν Ο ΣΤΗΝ Ελλάδα μας από φέτος οι διακοπές μας. Εκεί τα ταξίδια μας. Εκεί ο μόνος προορισμός μας. Εκεί όλα τα διαθέσιμα χρήματα της αναψυχής μας. Γ Ν Η Σ Ι Α ΤΕΚΝΑ κι εγγόνια φτωχών αλλ’ υπερήφανων και, προπάντων, αξιοπρεπών Κυπριωτών βρακάδων παππούδων, που διατράνωναν ότι προτιμούσαν «τα ράκη της μητρός αντί τις πορφύρες της μητριάς» και που γέμιζαν τους τοίχους της αγγλοκρατίας με το γαλάζιο τους πάθος, «την Ελλάδα θέλομεν κι ας τρώγωμεν πέτρες», την Ελλάδα πρέπει, τώρα, να βρούμε χίλιους δυο τρόπους, να βοηθήσουμε για να σωθεί. Με ό,τι έχουμε και δεν έχουμε. Με όσα μπορούμε να επινοήσουμε για χάρη της. ΑΠΟΓΟΝΟΙ των αλατζιένων είμαστε. Όταν χρειάστηκε στον εθνικοαπελευθερωτικό μας αγώνα να πλήξουμε τα οικονομικά συμφέροντα των Εγγλέζων αποικιοκρατών, μποϊκοτάραμε τα κασμίρια τους. Και ντυνόμασταν περήφανοι τις ταπεινές αλατζιές της επιτόπιας βούφας της ελληνικής μας αξιοπρέπειας. Τώρα, πολύ πλουσιότεροι, εχούμενοι και δυνάμενοι, ήρθε η ώρα, με την ίδια λογική, με το ίδιο πάθος, να ενισχύσουμε οικονομικά την Ελλάδα μας:
ΕΚ ΤΩΝ ΔΙΑΚΟΠΩΝ άρξασθε. Και των όποιων εκδρομών. Μοναδικός προορισμός η Ελλάδα μας. Κι όταν ο ελλα-δικός μας λαός καταφέρει επιτέλους να βρει τον ικανό Ανορθωτή της πατρίδας (όπως βρήκε το 1910 τον Ελευθέριο Βενιζέλο), για να βάλει μπρος την Ανορθωτική Κυβέρνηση της Ελλάδας, όχι μόνο τις χρυσές βέρες μας να μαζέψουμε ξανά για χάρη της, αλλά κι απ’ το υστέρημά μας να του δώσουμε…
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)